Vì sao Nhật Bản và Thái Lan giữ được chủ quyền trước phương Tây?

Học tập phương Tây
Ban đầu chính quyền sở tại Tokugawa đã được cho phép Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha đến kinh doanh và truyền đạo. Và sau khi nhận ra ý đồ can thiệp vào nội bộ Nhật Bản của những vương quốc phương Tây này, chính quyền sở tại Tokugawa đã ra thực hành thực tế chủ trương “ bế quan toả cảng ”, nhưng vẫn mở một cửa biển ở vịnh Nagasaki cho Hà Lan đến kinh doanh .
Trong quan điểm của Nhật Bản, Hà Lan là tư bản thương nghiệp chứ không phải là tư bản công nghiệp, cho nên vì thế không đủ tiềm lực can thiệp vào Nhật Bản. Nhật Bản trải qua Hà Lan để tiếp thu kỹ thuật phương Tây, tạo ra tư tưởng “ Hà Lan học ”, sau này được giai cấp tư sản Nhật Bản sử dụng làm ngọn cờ tư tưởng cho cuộc cách mạng dân chủ tư sản ( 1868 ) .

Sau sự kiện tàu chiến Mỹ đến buộc Nhật Bản “mở cửa” (1842), chính quyền Tokugawa đã ký với nhiều nước tư bản phương Tây các hiệp ước “bất bình đẳng”. Đó là Hiệp ước Hoà thân Nhật – Mỹ, Hiệp ước Anh – Nhật, Hiệp ước Nga – Nhật, Hiệp ước Hà Lan – Nhật (1854); Hiệp ước Nhật – Mỹ và các Hiệp ước sửa đổi giữa Nhật Bản với các nước tư bản khác (1858)…

Nước Nhật có điểm khác trong cơ cấu tổ chức kinh tế tài chính – chính trị – xã hội so với những nước phương Đông khác. Đó là sự tích hợp đặc thù tập quyền phương Đông với đặc thù phân quyền phương Tây. Cho nên trong quan hệ với phương Tây, Nhật Bản cũng triển khai chủ trương đóng cửa nhưng khác với những nước khác, Nhật Bản ngừng hoạt động để tăng trưởng tiềm lực vương quốc ( thời kỳ Tokugawa ) .

Nhà cải cách người Nhật Bản Fukuzawa Yukichi (1835-1901) vào năm 1862

Do đó, trong thời kỳ ngừng hoạt động, sự tự thân hoạt động của nội tại kinh tế tài chính Nhật Bản đã tạo ra được sự biến chuyển về kinh tế tài chính – xã hội. Do vậy, từ những tầng lớp thị dân thời Tokugawa, giai cấp tư sản và những tầng lớp quý tộc tư sản hoá sinh ra và đủ sức triển khai công cuộc Minh Trị Duy Tân quốc gia thành công xuất sắc theo hướng một cuộc cách mạng dân chủ tư sản .
Đứng trước những nước phương Tây đã đi trước về sự tân tiến xã hội, chính quyền sở tại phong kiến Nhật Bản cũng ý thức được rằng : Muốn bảo vệ độc lập, chủ quyền lãnh thổ vương quốc, dân tộc bản địa thì phải cải cách. Không cải cách thì tất yếu sẽ bị diệt vong. Bởi vậy, sau khi lật đổ được nhà Tokugawa thì đã diễn ra Minh Trị Duy Tân ( 1868 ) .
Lĩnh vực giáo dục được ưu tiên số 1 trong cải cách. Các môn học chuyển đa phần từ học thuộc Kinh Sử sang Khoa học-Kỹ nghệ-Thương mại. Mô hình ĐH được vận dụng theo hình mẫu phương Tây và tư nhân được phép mở trường. Chất lượng dạy học cũng như chương trình chịu ảnh hưởng tác động của phương Tây nhiều mặt .
Điển hình như việc soạn sách với 80 % sách vở và tài liệu chuyên ngành được biên soạn theo mẫu của phương Tây. Trong thời hạn đầu cải cách giáo dục, ước tính có tới 500 giảng viên quốc tế giảng dạy tại 15 trường ĐH tiên phong của Nhật .
Các giảng viên này được trả lương rất cao, 300 Yên / tháng so với lương công chức Nhật thời bấy giờ là 30 Yên / tháng và tương hỗ tốt về ăn ở, đi lại nhằm mục đích mục tiêu để họ góp sức hết mình. Giảng viên Nhật hoàn toàn có thể học hỏi chiêu thức của những giáo sư quốc tế này và những học viên giỏi được cử sang du học ở quốc tế .
Trong bài “ Thoát Á luận ” đăng ngày 16/3/1885 trên báo Jiji Shimpo ( Thời sự Tân báo ), Fukuzawa Yukichi ( 1835 – 1901 ), được xem là người có công khởi đầu trào lưu canh tân nước Nhật, đã lôi kéo quốc gia “ tách ra khỏi hàng ngũ những nước châu Á, đuổi kịp và đứng vào hàng ngũ những nước văn minh phương Tây ” .
Fukuzawa Yukichi cũng ủng hộ việc bành trướng chủ quyền lãnh thổ của Nhật theo học thuyết xã hội kiểu Darwin. Ông cho rằng, chỉ những vương quốc mạnh nhất mới hoàn toàn có thể sống sót trải qua một quy trình tinh lọc. Nghĩa là, Nhật Bản phải đi lấn chiếm nước khác, nếu không thì chính Nhật sẽ bị thôn tính .
Bên cạnh đó, Fukuzawa kỳ vọng một màn trình diễn về sức mạnh quân sự chiến lược của Nhật sẽ làm chấn động dư luận ở phương Tây và giúp Nhật Bản tránh khỏi số phận bị xâu xé như ở Trung Quốc. Với kỳ vọng về một Nhật Bản can đảm và mạnh mẽ, Fukuzawa đã xem những vương quốc châu Á vừa là mối rình rập đe dọa, vừa là thời cơ để Nhật bộc lộ sức mạnh quân sự chiến lược và chiếm làm thuộc địa .
Về quân sự chiến lược, quân đội Nhật Bản lúc này đã được tổ chức triển khai và đào tạo và giảng dạy theo kiểu phương Tây. Lục quân theo quy mô của Đức, thủy quân theo quy mô Anh, những công xưởng và nhà máy sản xuất vũ khí theo quy mô công binh Pháp, mạng lưới hệ thống phục vụ hầu cần học hỏi rất nhiều từ nước Mỹ .
Quân đội Nhật Bản vận dụng chính sách nghĩa vụ và trách nhiệm quân sự chiến lược thay cho chính sách trưng binh và tăng cường mua và sản xuất vũ khí, đạn dược. Kèm theo đó là mời những giảng viên quân sự chiến lược quốc tế về để giảng dạy và đưa những sinh viên sĩ quan đến một số ít nước như Anh, Pháp học tập .

Sau đó, với nội lực mạnh, Nhật Bản gây chiến với Trung Quốc (1894), Nga (1904) và liên minh với Anh (1902) nên đã xé bỏ các Hiệp ước “bất bình đẳng”. Thậm chí Nhật Bản đã nối gót các nước phương Tây để tiến hành chiến tranh xâm lược với tham vọng phân chia lại thế giới.

Đỉnh cao tham vọng của nước Nhật là trong Chiến tranh quốc tế thứ hai ( 1939 – 1945 ) khi quân đội nước này đã tiến công quân Mỹ tại Trân Châu Cảng ( 1941 ) và lấn chiếm hàng loạt Trung Quốc cùng những vương quốc Khu vực Đông Nam Á .
Lợi thế “ khu đệm ”
Ngoài Nhật Bản, Xiêm cũng giữ được độc lập trước phương Tây. Xiêm cũng phải ký những hiệp ước “ bất bình đẳng ” với Hà Lan, Mỹ, Anh, Pháp … Trong đó điển hình nổi bật là việc Xiêm nhường tác động ảnh hưởng của mình ở Lào, Campuchia cho Pháp, Đông Bắc Malaysia cho Anh .
Cải cách trở thành giải pháp duy nhất nhằm mục đích tăng cường nội lực, chống chọi lại ngoại lực phương Tây của Xiêm. Đất nước này cũng đã thi hành chủ trương Open thoáng đãng. Nhờ đó, cơ cấu tổ chức kinh tế tài chính – chính trị – xã hội ở Xiêm đã có sự đổi khác, đưa đến sự sinh ra của giai cấp tư sản và những tầng lớp quý tộc “ tư sản hoá ” .
Đây chính là lực lượng xã hội hậu thuẫn cho cuộc cải cách của vua Chulalongkorn ( 1853 – 1910 ) từ năm 1868 đến năm 1910. Trong 42 năm, vua Chulalongkorn luôn nỗ lực hiện đại hóa vương quốc và bãi bỏ chính sách nô lệ. Chulalongkorn là vua Xiêm tiên phong đưa hoàng tử sang châu Âu du học. Ông công du châu Âu hai lần, trình làng với những nhà cầm quyền châu Âu rằng Xiêm là một vương quốc tân tiến .

Vua Chulalongkorn (1853-1910) trị vì từ năm 1868 đến năm 1910

Từ chỗ tận dụng lợi thế nhiều nước đến hai nước ( Anh và Pháp ) đã được cho phép Xiêm cân bằng được thế lực của những nước phương Tây trên chủ quyền lãnh thổ nước mình .
Bên cạnh đó, vị trí “ khu đệm ” ( nằm giữa những vùng tranh chấp của Anh và Pháp ) càng tạo điều kiện kèm theo thuận tiện hơn để Xiêm bảo toàn độc lập dân tộc bản địa. Tuy nhiên, trên thực tiễn Xiêm độc lập về chủ quyền lãnh thổ nhưng nhờ vào về kinh tế tài chính, chính trị so với phương Tây .
Đến đời vua Vajiravudh ( 1880 – 1925 ) trị vì từ 1910 – 1925, nhà nước Xiêm đã thôi thúc sự phát minh sáng tạo và chủ nghĩa dân tộc bản địa. Vua Vajiravudh cũng đã hiện đại hóa quân đội, đưa binh sĩ Xiêm gia nhập lực lượng Đồng minh trong Chiến tranh quốc tế thứ nhất ( 1914 – 1918 ) .
Khi cuộc chiến tranh quốc tế lần thứ hai nổ ra vào tháng 9/1939, xứ sở của những nụ cười thân thiện ( đổi tên từ Xiêm từ ngày 23/6/1939 ) đã công bố trung lập. Tuy nhiên, Đất nước xinh đẹp Thái Lan đã gây chiến với quân Pháp ở Đông Dương sau khi nước Pháp thất thủ năm 1940. Mục tiêu của người Thái là giành lại những vùng đất đai mà họ đã mất vào tay phương Tây .
Ngày 25/1/1942, sau khi bị nước Nhật giật dây, nhà nước xứ sở của những nụ cười thân thiện tuyên chiến với nước Mỹ và Vương quốc Anh. Sau sự suy yếu của quân đội phát xít Nhật vào cuối thế chiến, một nhóm quân đội Thailand làm thay máu chính quyền vào ngày 1/8/1944, lật đổ chính phủ nước nhà thân Nhật và ngay lập tức chuyển nước Thái từ một liên minh của Nhật thành liên minh của Mỹ .

Sau chiến tranh, Thái Lan không bị lực lượng Đồng minh chiếm đóng, nhưng phải trả lại các lãnh thổ chiếm được trong chiến tranh.

Nguyễn Văn Toàn

“Điệp viên có ảnh hưởng” khiến Liên Xô tan rã

Alexander Yakovlev, “ kiến trúc sư cải tổ ” Liên Xô đã bị vạch mặt là “ điệp viên có ảnh hưởng tác động ” của Mỹ .

Chân dung lãnh đạo Liên Xô khiến chiến lược gia Mỹ ngả mũ kính phục

Yuri Vladimirovich Andropov ( 1914 – 1984 ) là nhà chỉ huy Liên Xô được nhân dân tin yêu, tin tưởng rất cao .

Source: https://mix166.vn
Category: Sao Châu Á