Toàn cảnh kinh tế thế giới năm 2021

Kinh tế thế giới bước sang năm 2021 trong một trạng thái “ tơi tả ”. Cú sốc mà Covid-19 gây ra đã khiến thế giới rơi vào cuộc suy thoái và khủng hoảng tồi tệ nhất kể từ Đại suy thoái và khủng hoảng 1930, với mức suy giảm của tổng sản phẩm trong nước ( GDP ) toàn thế giới trong năm 2020 là 3,1 %, theo số liệu của Quỹ Tiền tệ quốc tế ( IMF ) .Nhờ một loạt vaccine ngừa Covid-19 được phê chuẩn và tiến hành trên toàn thế giới, đứng vị trí số 1 là những vaccine của Pfizer / BioNTech, Moderna, Oxford / AstraZeneca và một số ít vaccine Trung Quốc, những nền kinh tế tài chính đã Open trở lại và hồi sinh .Tuy nhiên, đại dịch vẫn diễn biến khó lường khi những biến chủng mới của Covid Open, trong đó gây hậu quả quyết liệt nhất là biến chủng Delta – loại phát hiện tiên phong ở Ấn Độ vào cuối năm 2020 và được Tổ chức Y tế thế giới ( WHO ) chính thức đặt tên vào tháng 5/2021. Cuối năm 2021, thế giới liên tục phát hiện biến chủng Omicron – loại tìm thấy tiên phong ở Nam Phi hồi tháng 11 và nhanh gọn lây lan ra hàng chục vương quốc và vùng chủ quyền lãnh thổ khác .

Mỗi lần có biến chủng mới xuất hiện, triển vọng kinh tế thế giới lại bị che mờ. Theo dự báo của Bloomberg, kinh tế thế giới có thể chỉ tăng 0,7% trong quý 4/2021, so với mức dự báo tăng trên 1% trước khi Omicron được phát hiện. Trong báo cáo hồi đầu tháng 12/2021, tổ chức đánh giá tín nhiệm Fitch Ratings hạ dự báo tăng trưởng GDP toàn cầu còn 5,7%, giảm 0,3 điểm phần trăm so với lần dự báo hồi tháng 10. Triển vọng của năm 2022 cũng hạ về 4,2% từ 4,4%.

Tình trạng phục sinh không đều của kinh tế tài chính toàn thế giới năm nay được ghi nhận giữa những khu vực khác nhau, giữa những nền kinh tế tài chính có mức thu nhập khác nhau, và cả giữa những vương quốc cùng trình độ tăng trưởng .Nửa đầu năm, đại dịch hoành hành mạnh ở Mỹ và châu Âu, khiến những nền kinh tế tài chính này hồi sinh chậm hơn so với kinh tế tài chính Trung Quốc và Đông Nam Á – những nước trấn áp tốt hơn sự lây nhiễm bằng phong toả và đóng cửa biên giới. Tuy nhiên, đối sánh tương quan đã đảo ngược trong nửa cuối năm, khi làn sóng biến chủng Delta khiến khu vực châu Á-Thái Tỉnh Bình Dương trớ trêu, còn phương Tây chống chọi tốt hơn nhờ đi đầu về tiêm chủng .Báo cáo mỗi năm hai lần Triển vọng Kinh tế toàn thế giới mà Ngân hàng Thế giới ( WB ) đưa ra hồi tháng 6 dự báo kinh tế tài chính toàn thế giới hoàn toàn có thể tăng trưởng 5,6 % trong năm nay, mức tăng hậu suy thoái và khủng hoảng mạnh nhất trong 80 năm. Tuy nhiên, những nền kinh tế tài chính thu nhập thấp hoàn toàn có thể chỉ tăng trưởng 2,9 %, mức tăng chậm nhất 20 năm của nhóm này .Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế tài chính ( OECD ), độc lạ trong ưu tiên chủ trương cũng dẫn tới độc lạ giữa tăng trưởng kinh tế tài chính châu Âu và Mỹ. Châu Âu tập trung chuyên sâu bảo vệ việc làm nên số lượng việc làm ở khu vực này hiện đã hồi về mức trước đại dịch. Ngược lại, Mỹ tập trung chuyên sâu tương hỗ thu nhập hộ mái ấm gia đình, nên GDP của Mỹ tăng nhanh hơn. OECD dự báo kinh tế tài chính khu vực sử dụng đồng Euro ( Eurozone ) tăng 5,2 % trong năm nay, còn kinh tế tài chính Mỹ tăng 5,6 % .Bên cạnh đó, việc cả thế giới tìm cách sống chung bảo đảm an toàn với Covid, trong khi một mình Trung Quốc theo đuổi “ Zero Covid ” cũng khiến kinh tế tài chính nước này đuối sức giữa lúc những nền kinh tế tài chính khác tăng cường .Chuỗi đáp ứng toàn thế giới đã rơi vào thực trạng “ trở tay không kịp ” khi nền kinh tế tài chính thế giới hồi sinh can đảm và mạnh mẽ sau đại dịch. Nhu cầu hàng hoá tăng vọt trong khi hoạt động giải trí sản xuất và vận tải đường bộ không phục sinh với vận tốc tương ứng, khiến hàng loạt chuỗi đáp ứng bị thắt lại ở nhiều điểm. Đại dịch bùng mạnh ở khu vực Khu vực Đông Nam Á trong quý 3 buộc những nhà máy sản xuất tại khu vực này phải đóng cửa hàng loạt. Một số cảng biển lớn ở Trung Quốc tắc cứng vì những giải pháp trấn áp Covid ngặt nghèo. Khủng hoảng thiếu con chip do nhu yếu bùng nổ thiết bị công nghệ tiên tiến, rồi khủng hoảng thiếu điện ở Trung Quốc, thiếu container, thiếu tàu chở hàng, thiếu tài xế xe tải … tổng thể đều khiến chuỗi đáp ứng toàn thế giới đã rối càng thêm rối .Một trong những hệ quả của thực trạng ùn tắc chuỗi đáp ứng là giá cước vận tải biển tăng vọt. Theo chỉ số cước vận tải biển Freightos FBX, giá cược vận tải đường bộ một container 40 foot bằng đường thủy trong tháng 12 đã giảm 15 % từ mức kỷ lục trên 11 Nghìn USD thiết lập hồi tháng 9. Nhưng trước đại dịch, mức giá cước này chỉ dưới 1.300 USD. Giới nghiên cứu và phân tích dự báo giá cước vận tải biển sẽ khó giảm về mức thông thường trước năm 2022 .Một hệ quả khác của ùn tắc chuỗi đáp ứng toàn thế giới là sự leo thang của lạm phát kinh tế. Ngoài ra, lạm phát kinh tế còn tăng do chủ trương tiền tệ và tài khoá siêu lỏng lẻo của những vương quốc nhằm mục đích vực dậy nền kinh tế tài chính trong đại dịch. Bên cạnh sự hồi sinh can đảm và mạnh mẽ của nhu yếu tiêu dùng, giá lương thực-thực phẩm và giá nguyên vật liệu tăng chóng mặt cũng là những nguyên do quan trọng khác đẩy Chi tiêu nói chung đi lên. Chỉ số giá lương thực-thực phẩm toàn thế giới của Tổ chức Nông lương Liên hiệp quốc ( FAO ) tăng 1,6 điểm trong tháng 11 vừa mới qua, lên mức 134,4 điểm – mức cao nhất trong 1 thập kỷ. Giá dầu thô cũng tăng hơn 50 % từ đầu năm .Trong số những nền kinh tế tài chính số 1 của thế giới, lạm phát kinh tế “ nóng ” hơn cả ở Mỹ. Tháng 11, chỉ số giá tiêu dùng ( CPI ) của nước này tăng 6,8 % so với cùng kỳ năm ngoái, mức tăng mạnh nhất 39 năm. Tại Trung Quốc, chỉ số giá nhà phân phối ( PPI ) tăng 12,9 % trong tháng 11, sau khi tăng 13,5 % trong tháng 10 – mức tăng mạnh nhất 26 năm. Tại Eurozone, chỉ số CPI tháng 11 tăng 4,9 %, mức tăng cao chưa từng thấy .Lạm phát buộc nhiều vương quốc phải di dời khỏi chủ trương tiền tệ siêu lỏng lẻo thời đại dịch. Trong cuộc họp chủ trương tiền tệ sau cuối của năm, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ ( Fed ) đã công bố đẩy nhanh cắt giảm chương trình thả lỏng định lượng ( QE ) và dự kiến tăng lãi suất vay 3 lần trong năm 2020. Vào hôm 16/12, Ngân hàng Trung ương Anh ( BOE ) trở thành ngân hàng nhà nước TW lớn tiên phong trên thế giới nâng lãi suất vay kể từ khi đại dịch mở màn, mặc cho nước này vẫn đang tận mắt chứng kiến số ca nhiễm Covid mới cao kỷ lục .Trái lại, sự tụt giảm của kinh tế tài chính Trung Quốc khiến Ngân hàng Trung ương nước này ( POBC ) phải chuyển từ siết chặt sang thả lỏng, mặc dầu lạm phát kinh tế ở nền kinh tế tài chính lớn thứ nhì thế giới cũng đang nóng lên. Theo dự báo của Bloomberg, kinh tế tài chính Trung Quốc hoàn toàn có thể chỉ tăng 4,5 % trong quý 4/2021 so với cùng kỳ năm ngoái, từ chỗ tăng 4,9 % trong quý 3 – mức tăng chậm nhất 1 năm .Hôm 20/12, PBOC có hành động hạ lãi suất vay cơ bản lần tiên phong kể từ tháng 4/2020. Trước đó hơn 1 tuần, cơ quan này đã có hành động cắt giảm tỷ suất dự trữ bắt buộc lần thứ hai trong năm nay .Khủng hoảng nợ trong ngành địa ốc Trung Quốc, mà điểm trung tâm là “ gã khổng lồ ” China Evergrande Group, đã khiến thị trường kinh tế tài chính toàn thế giới nhiều phen “ toát mồ hôi ” trong năm nay. Nỗi lo hình thành khủng hoảng bong bóng gia tài đã khiến nhà nước Trung Quốc tiến hành một chiến dịch lớn từ năm 2020 nhằm mục đích trấn áp hoạt động giải trí vay nợ trong nghành nhà đất. Ngoài ra, Bắc Kinh cũng tung một loạt giải pháp để hạn chế tác động ảnh hưởng của những doanh nghiệp tư nhân lớn trong nhiều nghành, từ công nghệ tiên tiến, giao hàng, cho tới bất động sản và giáo dục trực tuyến .Những hành động chủ trương của Bắc Kinh, cộng thêm tình hình kinh doanh thương mại trở nên khó khăn vất vả do đại dịch, đã đặt ra áp lực đè nén lớn lên những công ty địa ốc Trung Quốc. Evergrande – công ty từng được coi “ quá lớn để đổ vỡ ” – đã bị tổ chức triển khai nhìn nhận tin tưởng Fitch Ratings “ dán nhãn ” vỡ nợ và đang sẵn sàng chuẩn bị bước vào một cuộc tái cơ cấu tổ chức nợ được xem vào hàng lớn nhất từ trước đến nay ở Trung Quốc .

 Tình trạng đứt dòng tiền đã lan rộng sang các doanh nghiệp nhà đất lớn khác của Trung Quốc, nhưng giới phân tích cho rằng ảnh hưởng của khủng hoảng này sẽ được kiềm chế trong phạm vi Trung Quốc thay vì lan rộng ra thị trường tài chính toàn cầu.

Nhiều nhà quan sát từng kỳ vọng quan hệ Mỹ-Trung sẽ bớt stress một khi ông Biden lên cầm quyền. Vị Tổng thống của Đảng Dân chủ nhậm chức trong toàn cảnh Covid-19 càn quét nước Mỹ và thế giới nên ưu tiên của ông tập trung chuyên sâu vào những nỗ lực chống dịch. Mối quan hệ giữa hai nền kinh tế tài chính lớn nhất thế giới cũng không còn những pha dịch chuyển kịch tính như dưới thời cựu Tổng thống Donald Trump. Nhưng điều đó không có nghĩa là Washington và Bắc Kinh đã trở nên nồng ấm .Hôm 15/11, ông Biden và quản trị Trung Quốc Tập Cận Bình có cuộc gặp thượng đỉnh trực tuyến, cuộc gặp chính thức tiên phong của hai nhà chỉ huy kể từ khi ông Biden nhậm chức. Trong cuộc gặp, hai nhà chỉ huy thống nhất tăng nhanh liên lạc và hợp tác để xử lý những thử thách của thế giới và bất đồng song phương. Tuy nhiên, giới nghiên cứu và phân tích cho rằng quan hệ Mỹ-Trung chưa có chuyển biến thực ra nào sau cuộc gặp này .Thay vào đó, mối quan hệ giữa hai cường quốc liên tục stress âm ỉ : cuộc chiến tranh thương mại vẫn “ treo ” lơ lửng với thuế quan được áp lên hàng trăm tỷ USD hàng hoá của nhau, Mỹ không ngừng đưa thêm những doanh nghiệp và tổ chức triển khai Trung Quốc vào “ danh sách đen ” để áp những giải pháp trừng phạt. Đặc biệt, do lệnh cấm vận công nghệ tiên tiến của Mỹ, tập đoàn lớn công nghệ tiên tiến khổng lồ Huawei của Trung Quốc tụt hạng mạnh về thị trường smartphone toàn thế giới .Bằng chủ trương “ ngoại giao vaccine ”, Trung Quốc ngày càng tăng tác động ảnh hưởng ở nhiều khu vực như châu Phi và Mỹ-Latin. Trong khi đó, chủ trương của ông Biden là Phục hồi những mối quan hệ liên minh và đối tác chiến lược sẵn có của nước Mỹ, vốn suy giảm dưới thời ông Trump, để hình thành một lực lượng đoàn kết đối trọng với sự nổi lên của Trung Quốc .Mặc nỗi lo về đại dịch, thị trường kinh tế tài chính toàn thế giới đã có một năm 2021 rực rỡ tỏa nắng với sự tăng giá can đảm và mạnh mẽ được ghi nhận ở nhiều lớp gia tài. Chỉ số MSCI All Country World Index của sàn chứng khoán thế giới đã tăng 17 % từ đầu năm đến ngày 21/12. Tuy nhiên, sự tăng trưởng diễn ra không đồng đều. Trong khi chỉ số S&P 500 của kinh doanh thị trường chứng khoán Mỹ đã tăng gần 28 %, chỉ số MSCI All Country Asia Index của sàn chứng khoán châu Á-Thái Tỉnh Bình Dương giảm 1 % tính đến ngày 21/12 .Giá vàng đã giảm khoảng chừng 7 %, nhưng dầu thô lại là một trong những gia tài tăng giá mạnh nhất. Giá dầu thô Brent giao sau tại thị trường London, giá tham chiếu của thị trường dầu lửa toàn thế giới, đã tăng hơn 50 % trong năm nay, từ ngưỡng 50 USD / thùng vào đầu năm lên gần 77 USD / thùng vào hôm 27/12. Giá dầu WTI giao sau tại Thành Phố New York đã tăng hơn 53 %. Trong tháng 10, giá dầu Brent vượt 86 USD / thùng, cao nhất 3 năm, và giá dầu WTI lên gần 85 USD / thùng, cao nhất 7 năm. Đây là một sự phục sinh can đảm và mạnh mẽ xét tới việc giá dầu có lúc giảm dưới 0 USD / thùng lần tiên phong trong lịch sử dân tộc vào tháng 4/2020 .Giá tiền ảo Bitcoin dịch chuyển chóng mặt và lập hàng loạt kỷ lục mới trong năm nay, với mức tăng từ đầu năm đạt hơn 70 %. Sau khi lập đỉnh mọi thời đại gần 69.000 USD vào đầu tháng 11, giá Bitcoin những ngày cuối năm giao động quanh mức 50.000 USD .Cổ phiếu meme tăng phi mã, công ty séc trắng ( SPAC ) trở thành trào lưu mới rồi nhanh gọn thoái trào, số vụ phát hành CP lần đầu ra công chúng ( IPO ) kỷ lục cả về số lượng và giá trị vốn kêu gọi, thị trường mua bán-sáp nhập doanh nghiệp ( M&A ) sôi động chưa từng thấy … Tất cả đều là những nét chấm phá ấn tượng trong bức tranh thị trường kinh tế tài chính toàn thế giới năm nay .Theo tài liệu từ MorningStar, năm 2021 có gần 1.500 công ty chào sàn trên toàn thế giới, kêu gọi gần 500 tỷ USD tiền vốn, tăng gấp đôi cả về số lượng và giá trị so với năm ngoái. Theo Dealogic, giá trị M&A toàn thế giới năm nay đạt hơn 5.000 tỷ USD, xô đổ mọi kỷ lục trước đó .Đại dịch không hề làm chậm lại cuộc đua trong những nghành nghề dịch vụ công nghệ tiên tiến mới của thế giới năm nay, nổi bật là nghành nghề dịch vụ xe hơi điện .Các hãng xe lớn lần lượt công bố kế hoạch rót nhiều tỷ USD để góp vốn đầu tư cho xe hơi điện, nhằm mục đích đón đầu xu thế di dời từ động cơ đốt trong sang động cơ điện. Tháng 6, General Motors ( GM ) cho biết sẽ góp vốn đầu tư 35 tỷ USD cho nghành nghề dịch vụ này trong thời hạn từ 2020 – 2025. Tháng 7, hãng mẹ của Mercdes là Daimler công bố sẽ rót 47 tỷ USD để điện hoá xe trong thời hạn đến năm 2030. Cùng tháng 7, Stellantis ( hãng xe xây dựng năm 2021 trên cơ sở sáp nhập Tập đoàn Fiat Chrysler Automobiles của Mỹ-Italy và Tập đoàn PSA của Pháp ) đưa ra kế hoạch rót 35,5 tỷ USD cho xe điện trong 5 năm từ 2021 – 2025 .Tháng 9, Ford nói sẽ chi 11,4 tỷ USD để tăng trưởng những nhà máy sản xuất sản xuất xe hơi điện, dự kiến đến năm 2030 xe điện chiếm 40 % doanh thu của hãng. Cũng trong tháng 9, BMW công bố góp vốn đầu tư 24 tỷ USD cho sản xuất pin xe điện. Tháng 11, Nissan đưa ra kế hoạch góp vốn đầu tư 17,6 tỷ USD để tăng sản lượng xe hơi điện. Tháng 12, Toyota công bố rót 35 tỷ USD để tăng trưởng xe chạy điện đến năm 2030 .Cổ phiếu xe hơi điện có sức hút đặc biệt quan trọng lớn so với giới góp vốn đầu tư trong năm nay. Cổ phiếu Tesla đã tăng hơn 46 % từ đầu năm, đưa hãng này trở thành nhà phân phối xe hơi tiên phong trên thế giới đạt mốc vốn hoá 1.000 tỷ USD. Cổ phiếu một số ít startup xe hơi điện cũng tăng chóng mặt, như Lucid tăng gần 280 %. Rivian – một hãng sản xuất xe tải điện “ vô danh ” – vừa chào sàn đã đạt mức vốn hoá hơn 100 tỷ USD, lớn hơn cả vốn hoá của Ford và GM.

Du lịch-hàng không tiếp tục là một góc trầm buồn của bức tranh kinh tế thế giới năm nay, khi sự lây không ngừng của Sars-CoV2 khiến việc đi lại giữa các quốc gia tiếp tục bị hạn chế. Trong một dự báo đưa ra hồi tháng 10, Hiệp hội Vận tải hàng không quốc tế (IATA) dự báo Covid-19 sẽ khiến hãng hàng không trên toàn cầu thua lỗ tổng cộng trên 200 tỷ USD vì hạn chế đi lại sẽ kéo dài sang năm 2022.

Trong đó, IATA dự báo mức thua lỗ của ngành hàng không toàn thế giới trong năm 2022 sẽ là 11,6 tỷ USD, từ mức lỗ ước tính khoảng chừng 52 tỷ USD trong năm nay và 138 tỷ USD trong năm 2019 .Tuy nhiên, đó là dự báo được đưa ra trước khi biến chủng Omicron Open. Giới nghiên cứu và phân tích cho rằng với Omicron, triển vọng của ngành hàng không càng thêm phần ảm đạm. Theo tài liệu từ FlightAware, những hãng bay trên toàn thế giới đã huỷ hơn 6.000 chuyến bay trong 3 ngày của kỳ nghỉ Giáng sinh năm nay, từ hôm 24-26 / 12. Trong số này có 1.700 chuyến bay trong nước Mỹ hoặc ra, vào nước Mỹ .

VnEconomy 02/01/2022 01:07

Source: https://mix166.vn
Category: Thế Giới