Tính chất vật lí của este, chất béo và ứng dụng – W3CHEM

Tính chất vật lí của este rất quen thuộc. Nồi chè thơm lừng khi thêm vào vài giọt dầu chuối; rồi nào là kẹo dứa, kẹo dâu, … phát ham. Khi chiên thịt cá, nếu dầu văng ra là bị bỏng liền.

Tính chất vật lí của este dễ thấy nhất là có mùi thơm của hoa trái; là nhiệt độ sôi khá cao của chất béo như dầu ăn.

Tính chất vật lí của este

Gợi nhớ về liên kết hidro. Có thể bạn quan tâm về độ âm điện, vui lòng bấm vào đây.

Photo: TrongToan on W3chem

Ảnh hưởng của liên kết Hidro đến tính chất của este:

• Este không tạo được liên kết hiđro với các phân tử nước nên ester rất ít tan-hầu như không tan trong nước.
• Giữa các phân tử este không tạo được liên kết hiđro với nhau nên este có nhiệt độ sôi thấp; nên đa số este (có M nhỏ) là chất lỏng dễ bay hơi.
• Nói chung, nếu cùng số cacbon thì nhiệt độ sôi và độ tan của este < ancol < axit.

Ester nhẹ hơn nước. Este hoà tan được nhiều chất hữu cơ nên một số este dùng làm dung môi để tách chiết chất hữu cơ, để sản xuất sơn.

Một số este có mùi thơm và không độc, được dùng tạo hương trong công nghiệp thực phẩm, mĩ phẩm.

• benzyl axetat CH3COO–CH2C6H5  mùi hoa nhài.
• etyl butirat CH3CH2CH2COO–C2H5 và etyl propionat CH3CH2COO–C2H5 mùi dứa.
• etyl isovalerat CH3CH(CH3)CH2COO–C2H5 mùi táo.
• isoamyl axetat CH3COO–CH2CH2CH(CH3)2 mùi chuối chín.
• geranyl axetat CH3COOC10H17 có mùi hoa hồng.

Một số polime của este dùng sản xuất chất dẻo như vinyl axetat CH3COO–CH=CH2, metyl metacrylat CH2=C(CH3)COO–CH3.

Tính chất vật lý của chất béo

Chất béo lỏng và chất béo rắn

Chất béo chứa gốc axit béo no: thể rắn do có điểm nóng chảy cao hơn nhiệt độ phòng (mỡ động vật như mỡ heo, mỡ bò, mỡ gà). Ăn chất béo rắn không tốt cho sức khỏe; do trong quá trình tiêu hóa, chất béo dạng rắn sẽ bám dính vào thành mạch máu, gây tắt mạch máu; nguyên nhân gây xơ vữa động mạch, tăng huyết áp.

Mỡ heo lẫn với thịt nạc (Photo: RitaE từ Pixabay)

Chất béo chứa gốc axit béo không no: thể lỏng do có điểm nóng chảy dưới nhiệt độ phòng (dầu thực vật như dầu lạc, dầu vừng ; dầu động vật máu lạnh như dầu cá).

Ăn chất béo lỏng tốt cho sức khỏe (Photo: RitaE từ Pixabay)

Vì là ester nên chất béo nhẹ hơn nước ; không tan trong nước; tan nhiều trong dung môi hữu cơ như benzen, hexan, clorofom, …

Nhiệt độ sôi của chất béo khá cao, khoảng từ 150 – 3000C. Nhiệt độ sôi của dầu ăn (chất béo tách từ hạt đậu nành) khoảng 2400C.

Chất béo là thức ăn quan trọng của người

Trong cơ thể người, nhờ những phản ứng sinh hoá phức tạp, chất béo bị oxi hoá chậm thành CO2 + H2O + năng lượng cho cơ thể (chất béo dư được tích luỹ trong các mô mỡ gây béo phì).

Sự chuyển hóa chất béo trong cơ thể người (Photo: TrongToan on W3chem)

Chất béo cũng giúp hoà tan-vận chuyển và hấp thu các vitamin không tan được trong nước nhưng tan trong được trong dầu mỡ.

Chất béo còn là nguyên liệu để tổng hợp một số chất khác cho cơ thể.

Trong công nghiệp, chất béo dùng chế xà phòng, glixerol ; dùng trong thực phẩm mì sợi, đồ hộp. Dầu mỡ sau khi chiên có thể tái chế thành nhiên liệu.

Nếu có câu hỏi hoặc ý tưởng mới, hãy ghi lại trong phần bình luận bên dưới bạn nhé. Câu hỏi hoặc ý tưởng của bạn luôn tuyệt vời.

Chia sẻ bài viết lên mạng xã hội

Continue Reading