Văn hóa Tràng An – Một nền văn hóa cổ ở Việt Nam

Văn hóa Tràng An là một nền văn hóa cổ ở Việt Nam, hình thành từ thời kỳ đồ đá cũ cách nay khoảng 25 ngàn năm. Tràng An là tên một địa danh ở Ninh Bình. Đây là nơi đầu tiên tìm ra những di chỉ của nền văn hóa này. Đến nay đã có khoảng 30 địa điểm thuộc nền văn hóa Tràng An đã được phát hiện.

Giới thiệu

Khu vực Quần thể danh thắng Tràng An ở Tỉnh Ninh Bình có hơn 30 di tích lịch sử khảo cổ học thời tiền sử đã được phát hiện. Kết quả nhiều cuộc điều tra và nghiên cứu của những chuyên viên khảo cổ học cho thấy. Dấu ấn của người tiền sử thích nghi với biến cố lớn về thiên nhiên và môi trường, cảnh sắc tối thiểu là từ khoảng chừng 23.000 TCN năm đến nay .
Một số nền văn hóa tiền sử đã tiến hóa liên tục ở khu vực này, từ thời đồ đá cũ qua thời đại Đá mới đến thời đại đồ Sắt và đồ Đồng … Với những giá trị về văn hóa và vạn vật thiên nhiên mang tính điển hình nổi bật toàn thế giới, Tràng An được UNESCO vinh danh trở thành khu di sản quốc tế kép tiên phong ở Nước Ta và khu vực Khu vực Đông Nam Á .

Danh thắng Tràng An ( Ản Internet )

Tổng quát về văn hóa Tràng An

Văn hóa Tràng An lê dài từ thời Đồ đá cũ sang Đồ đá mới ( cách thời nay 25.000 năm ). Trên vùng đất xen núi đá vôi, thuộc phía nam châu thổ sông Hồng .

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Khắc Sử cho hay: “căn cứ vào kết quả khai quật, nghiên cứu khảo cổ học hang động Tràng An đã xác nhận rằng. Các di tích tiền sử mang trong mình những đặc thù riêng biệt, xác lập sự hiện diện của một nền văn hoá khảo cổ – văn hóa Tràng An”.

Nó rất khác so với văn hóa khảo cổ khác như. Hoà Bình, Cái Bèo, Đa Bút, Quỳnh Văn, Hạ Long, Hoa Lộc cả về khoảng trống cư trú, về vật liệu công cụ đá. Kỹ thuật gia công công cụ, có sự giao thoa, tiếp xúc và diễn tiến văn hóa để bước từ nguyên thuỷ sang văn minh ở một địa phận rất là đặc trưng của thung lũng karst lầy trũng. Truyền thống khai thác nhuyễn thể, ở hang động Tràng An còn được lưu truyền cho tới những người Việt sau này .

Dấu tích khảo cổ

Qua nghiên cứu và phân tích, đối sánh tương quan giữa nền văn hóa Tràng An với những văn hóa khảo cổ học khác. Thì ở Tràng An : Về vị trí địa lý là thung lũng đá vôi đầm lầy chứ không phải đá vôi vùng núi khác. Công cụ lao động không sử dụng đá cuội mà sử dụng bằng đá vôi. Phổ biến sử dụng đồ gốm hoa văn dấu thừng thô chứ không phải là dấu thừng mịn. Khai thác những loài vỏ nhuyễn thể ( như vỏ ốc, trai, hàu ) là nước ngọt và biển ( đồng thời ) .
Con người cư trú phần đông chỉ ở trong hang động, không ở ngoài trời. Các hang động đó được sử dụng đến thời nay ( khởi đầu là nơi cư trú, sinh sống sau này được sử dụng làm chùa, nơi hoạt động và sinh hoạt văn hóa của dân cư địa phương ). Niên đại lê dài từ 25.000 năm đến 3.000 năm cách thời nay .

Người tiền sử Tràng An

Trong điều kiện kèm theo tự nhiên đặc biệt quan trọng, hầu hết chỉ có đá vôi là vật liệu đá duy nhất. Người Tràng An đã biết sử dụng nó làm công cụ lao động tối thiểu cho đến cách ngày này khoảng chừng 3.000 năm. Trong quy trình đó đã phân biệt được rằng đá vôi đô-lô-mít thuộc loại vật liệu tốt nhất hoàn toàn có thể có. Đồng thời với quy trình tiến độ biển tiến lớn nhất sau cuối ( khoảng chừng 7.000 – 4.000 năm trước ). Người tiền sử Tràng An đã biết tới nghệ thuật và thẩm mỹ làm đồ gốm .
Những chứng cứ sớm nhất được cho là tương tự với gốm Đa Bút ( 6.000 năm trước ). Nhưng trong thực tiễn đã được làm ra ở đây sớm hơn nhiều ( khoảng chừng 9.000 năm trước ). Và tiến hóa liên tục qua thời đại Kim khí đến tận sau này. Việc sử dụng đồ gốm từ sớm và liên tục ở Tràng An chứng tỏ rằng một TT gốm sứ rất độc lạ so với nhiều TT gốm sứ khác ở Nước Ta đã từng sống sót ở đây .
TS. Masanari Nishimura ( Nhật Bản ) qua nghiên cứu và điều tra khảo cổ học tiền sử Quần thể danh thắng Tràng An đã chứng minh và khẳng định. Cách đây 5.000 – 6.000 năm trước, có một trận động đất lớn ở Tràng An và người Việt cổ ở Tràng An đã trải qua nhiều sự biến hóa của vạn vật thiên nhiên để thích ứng và tăng trưởng cho đến thời nay. Tạo nên một giá trị về một nền văn hóa Tràng An .

Giá trị quần thể di sản Tràng An

Hệ thống các di tích khảo cổ hang động trong quần thể di sản thế giới Tràng An (Ninh Bình) là một thí dụ nổi bật về một sự định cư truyền thống của loài người. Việc sử dụng đất hoặc biển, mà đại diện cho một nền văn hóa (hoặc nhiều nền văn hóa) hoặc sự tác động của con người đến thiên nhiên. Đặc biệt khi nó trở nên bị nguy hại dưới tác động của sự thay đổi không thể thay đổi được. Điều này được chứng minh qua các tư liệu sau:

Nơi người Việt cổ định cư

Truyền thống định cư hang động lâu dài hơn từ thời tiền sử cách đây 25.000 năm. ( C14 Hang Trống ) đến những chùa hang mà người Việt đang sử dụng. Tại đây con người sống, khai thác nguồn lợi tự nhiên trong vùng karst nhiệt đới gió mùa. Gắn liền với những dịch chuyển địa chất mang tính toàn thế giới ( biển tiến, biển thoái ). Gắn liền với những ý tưởng vĩ đại của trái đất. ( kỹ thuật mài trong chế tác công cụ, kỹ thuật làm đồ gốm, kỹ thuật trồng trọt, chăn nuôi ). Một thí dụ nổi bật về bước tiến của văn hóa trái đất ở vùng biển cổ Tỉnh Ninh Bình .

Địa tầng những di tích lịch sử Tràng An

Địa tầng những di tích lịch sử tiền sử Tràng An cho biết. Các giá trị văn hóa tiền sử ở đây tăng trưởng bền vững và kiên cố. Được truyền lại từ thế hệ này sang thế hệ khác và trở thành truyền thống lịch sử ( tradition ). Theo thời hạn, truyền thống lịch sử ở đây không lặp lại nguyên gốc. Mà do vận dụng kỹ thuật mới hoặc những dạng thức hoạt động giải trí mới đã phát sinh cái mới ( innovation ). Cái mới lại được cải cách ( renovation ) và gia nhập vào truyền thống cuội nguồn .
Cứ như vậy, truyền thống cuội nguồn và cải cách là 2 chiều ngang và dọc. Chúng dệt nên bức tranh văn hoá tiền sử. Làm nên giá trị vững chắc, tinh hoa của những cộng đồng tộc người ở vùng Tràng An Ninh Bình .
Các chứng tích văn hóa khảo cổ tiền sử ở Tràng An đa dạng và phong phú và phong phú. Là nguồn sử liệu vật thật dẫn chứng cho sự đổi khác. Đặc biệt về kinh tế tài chính, văn hóa, xã hội của cộng đồng cư dân nơi đây. Dưới sự tác động ảnh hưởng đổi khác thiên nhiên và môi trường karst, dịch chuyển của cổ khí hậu, của mực nước biển vùng nhiệt đới gió mùa gió mùa. Đây là những chứng tích nổi bật nhất cho mô hình cư trú liên tục trong hang động trước, trong và sau biển tiến .

Hoạt động của người Việt cổ

Truyền thống khai thác và sử dụng nhuyễn thể biển và trên cạn. Truyền thống săn bắt đa tạp, theo phổ rộng, săn bắt nhiều loài. Mỗi loài một chút ít và không dẫn đến tiêu diệt bày đàn động vật hoang dã đó. Truyền thống chế tác và sử dụng công cụ đá vôi. Sự phát sinh kỹ thuật mài, cưa và kỹ thuật làm gốm và trồng trọt trong thung lũng đầm lầy là nét riêng độc lạ. Làm nên giá trị điển hình nổi bật toàn thế giới của quần thể những di tích lịch sử khảo cổ nơi đây .
Hệ thống những di tích lịch sử khảo cổ tiền sử hang động Tràng An ( Tỉnh Ninh Bình ) còn tiềm ẩn sự độc bản. Hoặc chí ít là chứng cứ đặc biệt quan trọng về truyền thống cuội nguồn văn hóa. Hoặc nền văn minh hiện còn sống sót hoặc đã mất của quả đât .

Các di chỉ khảo cổ về văn hóa Tràng An

Dựa trên những dấu tích của nền văn hóa Tràng An còn lại cho thấy, những di tích lịch sử tiền sử Tràng An tăng trưởng qua 3 quá trình. Trước biển tiến Holocene trung ( trước 6.000 năm cách ngày này ) có những di tích lịch sử Hang Trống, Hang Bói, Mái đá Ông Hay, lớp dưới Mái đá Chợ và lớp sớm nhất Hang Mòi. Giai đoạn biển tiến ( 6.000 – 4.000 năm cách thời nay ) có những di tích lịch sử. Mái đá Vàng, Hang Ốc và lớp trên Hang Mòi. Giai đoạn sau biển tiến ( 4.000 – 2.000 năm cách ngày này ) có những di tích lịch sử. Hang Núi Tướng 1, Núi Tướng 2, lớp trên Mái đá Chợ, di tích lịch sử Thung Bình 1, Thung Bình 2 .
Các di tích lịch sử ở Tràng An đều thuộc mô hình hang động, tỷ lệ cao, phân bổ không đều. Tập trung ở khu TT và vùng rìa phía tây và tây-nam. Phần còn lại ( phía bắc và phía đông ) của quần thể Di sản quốc tế Tràng An có rất ít. Chúng phân bổ thành nhóm, mỗi nhóm từ 4 đến 6 di tích lịch sử. Chiếm một vài thung lũng núi đá vôi liền khoảnh. Thuộc những tiểu vùng cảnh sắc khác nhau gồm :

Nhóm 1 và nhóm 2

Nhóm 1, 2 ở TT khối đá vôi Tràng An. Tiêu biểu là những di tích lịch sử Hang Trống, Hang Bói và Hang Mòi, Mái đá Ông Hay. Các di tích lịch sử này phân bổ trong địa hình núi đá vôi dạng chóp nón, đỉnh nhọn. Kết nối với nhau bằng những sống núi kiểu thành lũy. Bao lấy những hố sụt, trũng kín, đáy bằng, tụ nước dạng đầm lầy. Liên thông với nhau bằng những động xuyên thủy .

Nhóm 3

Nhóm 3 ở rìa phía tây khối đá vôi Tràng An. Tiêu biểu là 4 hang: Thung Bình 1, 2, 3, 4 và Hang Chùa. Đây là vùng núi đá vôi dạng tháp tách biệt nhau. Thung lũng rộng, ngập nước và liên kết nhau qua mạng lưới sông suối.

Nhóm 4

Nhóm 4 ở rìa tây-nam. Tiêu biểu là Mái đá Ốc 1, 2, Núi Tướng 1, 2 và Hang Vàng. Cảnh quan nơi đây thuộc dạng chóp nón nối đỉnh, dạng dãy, thành lũy xen kẽ. Thung lũng hẹp chạy dài theo phương tây bắc – đông nam. Có nhiều hang xuyên thủy, xuyên thung .

Nhóm 5

Nhóm 5 ở phía bắc. Gồm những di chỉ Hang Áng Nồi, Hang Ông Mi, Hang Trâu, Hang Son. Các núi đá vôi ở đây đỉnh bằng. Đứng tách rời nhau, rải rác trong những thung lũng ngập nước. Chúng được liên thông bởi mạng lưới hệ thống sông suối tự nhiên. Như sông Ngô Đồng, sông Đền Vối, sông Sào Khê, sông Bến Đang .
Nguồn : Wikipedia

Source: https://mix166.vn
Category: Văn Hóa