Xem Interstellar, nghĩ về các thế giới song song

1 Bị mắc kẹt ở tương lai, người cha tìm mọi cách để gửi thông điệp về cho con gái của mình. Cuối cùng ông đã thành công nhờ sử dụng sóng hấp dẫn. Một bộ phim khoa học giả tưởng nói về tình cha con nhưng lại rất lý thú với các ý tưởng vật lý cao siêu và kỳ lạ vốn khá khó hiểu với đại chúng.

Sau khi xem phim, giáo sư vật lý Đàm Thanh Sơn có viết trên blog của mình rằng cố vấn khoa học của bộ phim là giáo sư vật lý Kip Thorne của Caltech, đồng thời đưa ra bốn bài báo khoa học và khuyến khích mọi người đọc để hiểu thêm những ý tưởng sáng tạo vật lý vũ trụ trong Interstellar .
Với hầu hết bạn đọc thông thường, việc đọc những bài báo khoa học kiểu này sẽ hơi mệt, mất thời hạn, và hoàn toàn có thể còn rất chán. Thay vào đó, những bạn hoàn toàn có thể tìm đọc một cuốn sách mê hoặc hơn đã được dịch sang tiếng Việt : Các quốc tế song song ( Parallel Worlds ) ( * ) của nhà vật lý Michio Kaku .

Trong Các thế giới song song, các tên tuổi vật lý mà giáo sư Sơn nhắc đến trong bài viết của mình như Thorne, Misner, Wheeler sẽ xuất hiện cùng với hầu hết các nhà vật lý vĩ đại khác từ Newton đến Einstein.

Cùng với những tên tuổi ấy là những sáng tạo độc đáo khoa học của họ, được diễn giải một cách ngắn gọn, mạch lạc và tương đối dễ hiểu. Bởi Các quốc tế song song là một cuốn sách rất đặc biệt quan trọng : một cuốn sách dành cho bạn đọc đại chúng, viết về lịch sử vẻ vang ngành vũ trụ học cùng hai trụ cột của nó là thuyết tương đối và vật lý lượng tử .

2 Trong những trang đầu tiên của cuốn sách, tác giả và cũng là nhà vật lý vũ trụ Michio Kaku đã dẫn dắt độc giả tiếp cận ngành vật lý vũ trụ bằng hai quan niệm tôn giáo đối nghịch nhau về bản chất của vũ trụ. Một vũ trụ của Kitô giáo, có điểm bắt đầu (Sáng thế). Một vũ trụ Niết bàn của Phật giáo, không có bắt đầu và không có kết thúc.

Rồi cũng rất ngắn gọn, ngay trong chương tiên phong của cuốn sách, tác giả đưa cho bạn đọc một giải pháp bớt hoảng sợ hơn : ngày càng có nhiều chứng cứ để củng cố cho kim chỉ nan về sự sống sót của đa vũ trụ : liên tục có những vũ trụ mới “ nảy mầm ” từ những vũ trụ khác, giống như liên tục có Sáng thế trong một Niết bàn vô tận. Một ý tưởng sáng tạo vật lý rất khác với trực quan của một người thông thường, nó huyền bí và … mê hoặc. Như nội dung của bộ phim Interstellar vậy .
Trong 11 chương tiếp theo, nhà vật lý Michio Kaku nhẩn nha kể cho bạn đọc gần như toàn bộ những nhà vật lý và những ý tưởng tương quan đến sự hình thành ngành vũ trụ học ( là ngành nghiên cứu và điều tra vũ trụ như một toàn diện và tổng thể, về sự sinh ra, trưởng thành và hoàn toàn có thể cả ngày qua đời của nó ) .
Với giọng văn thư thái, đôi lúc dí dỏm, Michio Kaku diễn đạt một cách ngắn gọn và trong sáng những sáng tạo độc đáo vật lý, kể cả điên rồ hoặc phức tạp nhất. Lâu lâu Michio Kaku lại kể một câu truyện mê hoặc về những nhà vật lý. Xin phép được kể lại một hai chuyện như vậy .
Sau khi Thuyết vạn vật mê hoặc của Newton sinh ra ở thế kỷ 17 đã Open những nghịch lý như nghịch lý Bentley và nghịch lý Olbers. Các nghịch lý này không phải là dễ giải đáp nếu như không sử dụng vài kiến thức và kỹ năng của vũ trụ học tân tiến .

Đến thế kỷ 20, vào năm 1987, theo Michio Kaku, vẫn có tới 70% sách giáo khoa thiên văn đưa ra giải thích không chính xác về nghịch lý Olbers. Vậy mà từ thế kỷ 19, nhà thơ và nhà viết truyện trinh thám Edgar Allan Poe (rất nổi tiếng ở Việt Nam) đã giải thích được nghịch lý Olbers trong bài thơ có tên Eureka: A Prose Poem (Bài thơ không vần Eureka).

Thuyết Big Bang ( Vụ nổ lớn ) thời nay khá quen tai với bạn đọc. Rất mê hoặc, cái tên này lại do một nhà khoa học chống lại thuyết Big Bang đưa ra với ý chế giễu. Năm 1949, Đài BBC tổ chức triển khai những buổi phát thanh khoa học thường thức Giao hàng thính giả .
Nhà vật lý Gamow ( phe ủng hộ thuyết Big Bang, lúc đó chưa có tên này ) được mời đến tranh luận với nhà vật lý Hoyle của phe chống. Hoyle là người đã nói ra từ “ vụ nổ lớn ”. Trong tiếng Anh thời đó ( và cả thời nay nữa ), “ big bang ” vẫn hàm ý một cú chơi bời thật là oách của cánh đàn ông .

3 Quay lại với nội dung cuốn sách. Trong ba phần (12 chương của cuốn sách được chia làm ba phần) thì phần đầu và chương đầu tiên phần hai (chương 5) tương đối dễ đọc. Chương 5 là chương liên quan đến bộ phim Interstellar. Ở cuối chương này bạn sẽ được biết về không gian Misner rất thú vị.

Các chương về sau, đặc biệt quan trọng là những chương đầu phần 3, rất khó đọc. Bởi lúc đó tác giả đã đi qua phần kim chỉ nan dây và Thuyết M. Nhưng bạn đọc đừng sợ, dù bạn có “ ăn gian ” một tí và bỏ lỡ những chương này thì tới chương cuối bạn sẽ thấy mê hoặc trở lại với nội dung rất gần với “ tương lai học ”. Ở đó bạn sẽ hiểu máy tính lượng tử là cái mà sự hợp tác giữa Google và NASA mới gần đây công bố những tiến triển rất khả quan .
Đọc sách về vũ trụ học, về những nhà vật lý và những sáng tạo độc đáo của họ, bạn sẽ cảm nhận được, dù là rất khẽ khàng, tại sao những nhà vật lý tân tiến lại được coi như những triết gia. Hay nói cách khác, những triết gia của thời xưa, ngày này họ là những nhà vật lý lượng tử hoặc vũ trụ .
Trong sách có đoạn viết : Einstein nói “ nếu một thuyết không đưa ra được một bức tranh vật lý mà ngay cả một đứa trẻ cũng hoàn toàn có thể hiểu thì có lẽ rằng là thuyết vô dụng ”. Nhưng tác giả Michio Kaku ở một chỗ khác cũng lại viết : “ Nhiều nhà vật lý tin rằng có một thuyết đơn thuần, thanh nhã và mê hoặc ở phía sau vạn vật, nhưng nó cũng phải đủ điên rồ và không bình thường để trở nên đúng ” .

Năm 2015 vừa kỷ niệm 100 năm ra đời Thuyết tương đối của Einstein. Thuyết tương đối của Einstein vẫn còn khó hiểu với hầu hết chúng ta, nhưng sự hiện diện của nó trong cuộc sống hằng ngày lại khá phổ biến (ví dụ trong các thiết bị GPS).

Michio Kaku nhắc lại lời của nhà vật lý Clifford Will sau khi ông đến gặp một vị tướng của không lực Hoa Kỳ để lý giải về Thuyết tương đối tác động ảnh hưởng đến GPS : “ Khi những sĩ quan của Lầu Năm Góc cũng cần hướng dẫn về Thuyết tương đối thì thuyết này đã trưởng thành ” .
Việc đọc Các quốc tế song song với rất nhiều bóng hình của Einstein trong đó sẽ là một cách tốt để bạn đọc tự mình kỷ niệm một triết lý khai sinh cho vũ trụ học tân tiến. ■
( * ) : Các quốc tế song song, Michio Kaku, Vương Ngân Hà dịch, Nhã Nam và NXB Thế Giới, tháng 6-2015 .

Source: https://mix166.vn
Category: Công Nghệ