Đồng bào người Ê đê: Nét đẹp về một văn hóa cổ còn lại

Giới thiệu về dân tộc Ê đê

Đồng bào dân tộc bản địa Ê đê xếp thứ 12 trong hội đồng 54 dân tộc bản địa đồng đội tại Nước Ta. Ước tính có hơn 331.000 người Ê đê cư trú tập trung chuyên sâu đa phần ở những tỉnh : Đắc Lắk, phía Nam của tỉnh Gia Lai và miền Tây của hai tỉnh Khánh Hòa và Phú Yên của Nước Ta .
Theo nhiều tài liệu nghiên cứu và điều tra để lại, tộc người Ê đê thuộc nhóm dân cư ngôn từ Mã Lai, có nguồn gốc truyền kiếp từ vùng biển. Thuở mới hình thành, cộng đồng cư dân này sinh sống ở miền Trung sau đó di cư đến Tây Nguyên từ những năm thuộc thế kỷ 8 đến thế kỷ 15. Dù có sự đổi khác khu vực cư trú qua nhiều thời hạn nhưng đồng bào người Ê đê vẫn lưu giữ được những nét văn hoá truyền kiếp có từ hàng nghìn năm .

2. Kiến trúc nhà cửa độc đáo

Ảnh : baodantoc.vn
Nét văn hóa đặc biệt quan trọng về nhà cửa phải kể đến lối phong cách thiết kế mặt tiền và hướng ở cũng như cấu trúc nhà sàn của họ. Thông thường nhà sàn của người Ê đê có hình con thuyền dài, cửa chính mở phía trái nhà, hành lang cửa số mở ra phía hông. Bên trong nhà có trần gỗ hình vòm giống hệt mui thuyền .
Nhà của người Ê Đê thuộc mô hình nhà dài, sàn thấp. Độ dài của ngôi nhà thường là 15 – 100 m tùy theo số lượng thành viên mái ấm gia đình. Đây là đặc trưng riêng về lối kiến trức nhà ở chỉ người Ê đê mới có .

Ảnh : Báo mới

3. Văn hóa mẫu hệ

Cuộc sống của người Ê đê theo lối mẫu hệ, con cháu đều phải mang họ mẹ và người đàn ông lấy vợ phải theo nhà vợ. Con gái mới được hưởng thừa kế gia tài còn con trai thì ngược lại. Người con gái út được thừa kế nhà thờ cúng ông bà và có nghĩa vụ và trách nhiệm nuôi dưỡng cha mẹ già .

Ảnh : tienphong.vn
Được biết trong mái ấm gia đình người Ê đê thì phụ nữ sẽ nắm quyền, làm chủ nhà và có quyền tự quyết trong việc làm hơn. Người đàn ông chỉ là phụ trợ cho việc làm của phụ nữ, thường sẽ làm những việc làm mà cần sức khỏe thể chất nhiều hơn .
Một điểm đặc biệt quan trọng nữa là để phân biệt được người phụ nữ đã có chồng hay chưa thì người ta sẽ nhìn qua khung cửa sổ thuộc nhà dài của người đó. Theo đó, nếu hành lang cửa số nhà được mở ra tức là cô gái đó đã có chồng, còn ngược lạc hành lang cửa số đóng thì cô gái vẫn còn trinh nguyên .

4. Nét văn hóa sản xuất

Người Ê đê đa phần sống vào nghề nông nghiệp theo hướng “ tự cung tự túc tự cấp ”. Hoạt động theo xu thế nguyên thủy, họ hầu hết là làm nương, làm rẫy và triển khai săn bắt, hái lượm, đánh cá, đan lát, dệt vải … Ngoài ra, người Ê đê thì vẫn sản xuất theo hình thức luân canh, tức là bên cạnh những khu đất đang canh tác còn có những khu đất để hoang để phục sinh sự phì nhiêu .
Người Ê đê xen kẽ thêm trồng những cây công nghiệp như : cây cao su đặc, café, điều, hồ tiêu … và chế biến nông sản .

Ảnh : cungphuot.vn
Về chăn nuôi, người Ê đê thường nuôi những con trâu, bò, dê, lợn, voi …

Ảnh : cungphuot.vn
Ngoài ra, đồng bào người Ê đê ở đây còn làm thêm nghề đan lát, làm gốm, đồ trang sức đẹp, gỗ để ngoài Giao hàng đời sống hoạt động và sinh hoạt họ còn ship hàng cho nghi lễ tâm linh hằng ngày .

5. Văn hóa tâm linh

Có lẽ dễ nhận thấy nhất trong văn hóa tâm linh của người Ê đê chính là sự tôn sùng đất trời. Họ coi Giàng (trời) là đấng thần linh tối cao được thờ phụng ở nhiều nơi trong bản làng. Bên cạnh đó, với người Ê đê mọi sinh vật trong thiên nhiên đều là những thứ linh thiêng cho nên họ thờ các vị thần như: thần sông, thần núi, thần cây, thần rừng…

Đồ ship hàng cúng bái của người Ê đê. Ảnh : cungphuot.vn
Với người Ê đê, tổng thể những dụng cụ đều có linh hồ từ cồng, chiêng đến ngôi nhà … Và cũng chính vì vậy mà người dân tiếp tục tổ chức triển khai những liên hoan tế thần, dâng thần để cầu may cho buôn làng cũng như mùa màng được bội thu .

Nghi lễ cúng thần sông. Ảnh : cungphuot.vn
Song hành với đó thì người Ê đê cũng tổ chức triển khai những tiệc tùng dân gian như : Lễ đâm trâu, lễ cúng nhà mới, lễ cúng vòng đời, lễ trưởng thành. Hơn thế, người Ê đê có kho tàng văn học truyền miệng nhiều mẫu mã gồm : truyền thuyết thần thoại, cổ tích, ca dao, tục ngữ, đặc biệt quan trọng là những Khan ( trường ca, sử thi ) nổi tiếng như : Khan Đam San, Khan Đam Kteh M’lan …

Lễ hội đâm trâu. Ảnh : Cungphuot. vn
Người Ê đê còn được biết đến là một dân tộc bản địa có lấy ca hát là niềm vui trong hoạt động giải trí kinh doanh thương mại sản xuất, vì vậy đây cũng được xem là nét văn hóa độc lạ. Nhạc cụ thông dụng của người Ê đê gồm có : cồng, chiêng, trống, sáo, khèn, Gôc, Kni, đàn Đinh Năm …

Văn hóa thẩm mỹ và nghệ thuật. Ảnh : cungphuot.vn

6. Trang phục người Ê đê

Trang phục người Ê đê được nhìn nhận là mang nét độc lạ và hoang dã thân mật với vạn vật thiên nhiên. Những bộ đồ truyền thống cuội nguồn của người Ê đê có màu đen hoặc màu chàm, điểm những hoa văn sặc sỡ .
Phụ nữ mặc áo, quấn váy. Đặc điểm phục trang phụ nữ là áo ngắn dài tay, khoét cổ mặc theo lối chui đầu. Thân áo được phong cách thiết kế với tài áo dài đến mông, phụ nữ khi mặc cho ra ngoài váy. Trên nền màu chàm, áo được trang trí bằng những đường viền phối hợp với dải hoa văn nhỏ bằng sợi màu đỏ, trắng, vàng ở cổ áo, bả vai, cánh tay, cửa tay và gấu áo. Cùng với áo, phụ nữ Ê đê mặc váy mở ( tấm vải rộng làm váy ) quấn quanh thân. Váy được trang trí bằng những đường nằm ngang ở mép trên, mép dưới và giữa thân với những màu tương tự như như áo .

Ảnh: mydaklak.vn

Trang phục của phái mạnh sẽ được chia làm hai phần : Phần khố và áo, hầu hết những phục trang đều được dệt từ những đôi bàn tay khôn khéo của người phụ nữ. Mỗi một bộ đồ đều được trang trí bằng hoa, màu sặc sỡ. Đặc trưng của phục trang phái mạnh người Ê đê sẽ là trên nền màu sẫm của thân, ống tay áo, viền cổ, nơi xẻ tà gấu áo được trang trí vài viền đỏ, trắng. Điểm đáng quan tâm, khu vực giữa áo có mảng kẻ ngang trong bố cục tổng quan hình chữ nhật. Đây là loại áo khá tiêu biểu vượt trội của phái mạnh người Ê đê. Loại thứ hai là áo dài quá gối, khoét cổ, ống tay thông thường không trang trí .

Ảnh: Báo Đắk Lắk

H’Hen Niê, đại diện thay mặt Nước Ta lọt top 5 Miss Universe 2018, là người dân tộc bản địa Ê đê. Ảnh : vtv.vn
Trên đây là đôi nét về văn hóa người Ê đê mà Nem-vn. net dành cho hành khách. Chúc bạn có hành trình dài tò mò ý nghĩa !

Source: https://mix166.vn
Category: Văn Hóa