Trung du và miền núi phía Bắc – Wikipedia tiếng Việt

Vùng trung du miền núi phía bắc, trước năm 1954 còn gọi là Trung du và thượng du là khu vực sơn địa và bán sơn địa ở miền Bắc Việt Nam.

Xét về mặt hành chính, vùng này gồm có 14 tỉnh phía Bắc là Hà Giang, Cao Bằng, Lào Cai, Bắc Kạn, Lạng Sơn, Tuyên Quang, Yên Bái, Thái Nguyên, Phú Thọ, Bắc Giang, Lai Châu, Điện Biên, Sơn La, Hòa Bình cùng 21 huyện, một thị xã phía Tây của hai tỉnh Thanh Hóa và Nghệ An. [ 1 ]

Xét về mặt địa lý, vùng này bao gồm ba tiểu vùng là Tây Bắc Bộ và Đông Bắc Bộ và Tây Thanh Hóa, Tây Nghệ An.

Trung tâm vùng là thành phố Thái Nguyên ; thành phố Việt Trì. Theo quy hoạch vùng công nghiệp của nhà nước Nước Ta đến năm 2020, vùng trung du và miền núi phía bắc nằm trong vùng 1 .Tổng diện tích quy hoạnh của những tỉnh thuộc vùng Trung du và miền núi phía bắc là 100.965 km², tổng dân số ngày 1/4/2019 là 13.853.190 người, tỷ lệ đạt 137 người / km². [ 2 ]

Vị trí địa lý[sửa|sửa mã nguồn]

Trung du và miền núi Bắc Bộ là vùng chủ quyền lãnh thổ ở phía Bắc, chiếm 30,7 % diện tích quy hoạnh và 14,4 % dân số cả nước. [ 3 ] Nơi đây có vị trí địa lý khá đặc biệt quan trọng, lại có mạng lưới giao thông vận tải vận tải đường bộ đang được góp vốn đầu tư, tăng cấp, nên ngày càng thuận tiện cho việc giao lưu với những vùng khác trong nước và kiến thiết xây dựng nền kinh tế tài chính mở. Đây là vùng chủ quyền lãnh thổ có diện tích quy hoạnh rộng nhất trong những vùng kinh tế tài chính, gồm 15 tỉnh .Trung du và miền núi Bắc Bộ giáp với 2 tỉnh Quảng Tây và Vân Nam của Trung Quốc ở phía bắc, phía tây giáp Lào, phía nam và đông nam giáp Đồng bằng sông Hồng và Bắc Trung Bộ .Việc tăng trưởng mạng lưới giao thông vận tải vận tải đường bộ sẽ giúp cho việc thông thương trao đổi sản phẩm & hàng hóa thuận tiện với những vùng Đồng bằng sông Hồng và Bắc trung Bộ, cũng như giúp cho việc tăng trưởng nền kinh tế tài chính mở .Trung du và miền núi Bắc Bộ có tài nguyên vạn vật thiên nhiên phong phú, có năng lực đa dạng hóa cơ cấu tổ chức kinh tế tài chính, với thế mạnh về công nghiệp khai thác và chế biến tài nguyên, thủy điện, nền nông nghiệp nhiệt đới gió mùa có cả những mẫu sản phẩm cận nhiệt và ôn đới, tăng trưởng du lịch. Đường bờ biển lê dài từ Móng Cái đến Quảng Yên thuộc địa phận tỉnh Quảng Ninh, đây là một vùng biển giàu tiềm năng ở phía đông nam .Trung du miền núi bắc bộ có một địa hình chia cắt mạnh hầu hết là đồi núi tạo nhiều thuận tiện cho nghề khai thác thủy điện, gồm hai tiểu vùng : Đông Bắc và Tây Bắc .Cải thiện đời sống của nhân dân, tăng trưởng hạ tầng, nước sạch, tăng cường xóa đói giảm nghèo là những yếu tố đang được chăm sóc trong những dự án Bất Động Sản tăng trưởng kinh tế tài chính xã hội của trung du miền núi bắc bộ. Những việc đó đang là những thử thách số 1 trong việc tái tạo đời sống nhân dân nơi đây .

Dân cư – xã hội[sửa|sửa mã nguồn]

Trung du và miền núi Bắc Bộ là vùng thưa dân. Các dân tộc bản địa sinh sống đa phần là Thái, Mường, Dao, Mông, … ở Tây Bắc ; Tày, Nùng, Dao, Mông, … ở Đông Bắc. Người Kinh cư trú ở hầu hết địa phương. [ 3 ] Mật độ dân số ở miền núi là 50 – 100 người / km2. Vì vậy, có sự hạn chế về thị trường tại chỗ và về lao động, nhất là lao động tay nghề cao. Đây là vùng có nhiều dân tộc bản địa ít người có kinh nghiệm tay nghề trong lao động sản xuất và chinh phục tự nhiên. Tuy nhiên, thực trạng lỗi thời, nạn du canh du cư, … vẫn còn ở một số ít tộc người. Tỉnh có dân số đông nhất vùng là tỉnh Bắc Giang với khoảng chừng 1,8 triệu người .

Khoáng sản, thủy điện, trồng trọt và chăn nuôi[sửa|sửa mã nguồn]

Trung du và miền núi Bắc Bộ là vùng giàu tài nguyên tài nguyên. Các tài nguyên chính là than, sắt, thiếc, chì – kẽm, đồng, apatit, pyrit, đá vôi và sét làm xi-măng, gạch ngói, gạch chịu lửa … Tuy nhiên, việc khai thác hầu hết những mỏ yên cầu phải có phương tiện đi lại văn minh và ngân sách cao .
Tây bắc có một số ít mỏ khá lớn như mỏ quặng đồng – niken ( Sơn La ), đất hiếm ( Lai Châu ). Ở hướng đông bắc có nhiều mỏ sắt kẽm kim loại, đáng kể hơn là mỏ sắt ( Yên Bái ), thiếc và bôxit ( Cao Bằng ), Kẽm – chì ( Chợ Điền – Bắc Kạn ), đồng – vàng ( Tỉnh Lào Cai ), thiếc ở Tĩnh Túc ( Cao Bằng ). Mỗi năm vùng sản xuất khoản 1.000 tấn thiếc .Các tài nguyên phi sắt kẽm kim loại đáng kể có apatit ( Tỉnh Lào Cai ). Mỗi năm khai thác khoảng chừng 600 nghìn tấn quặng để sản xuất phân lân .

Các sông suối có trữ năng thủy điện khá lớn. Hệ thống sông Hồng(11 triệu kW) chiếm hơn 1/3 trữ năng thủy điện của cả nước. Riêng sông Đà chiếm gần 6 triệu kW. Nguồn thủy năng lớn này đã và đang được khai thác. Nhà máy thủy điện Thác Bà trên sông Chảy (110 MW). Nhà máy thủy điện Hòa Bình trên sông Đà (1.920 MW). Hiện nay, đang triển khai xây dựng nhà máy thủy điện Sơn La trên sông Đà (2.400 MW), thủy điện Tuyên Quang trên sông Gâm (300 MW). Nhiều nhà máy thủy điện nhỏ đang được xây dựng trên các phụ lưu của các sông. Việc phát triển thủy điện sẽ tạo ra động lực mới cho sự phát triển của vùng, nhất là việc khai thác và chế biến khoáng sản trên cơ sở nguồn điện rẻ và dồi dào. Nhưng với những công trình kỹ thuật lớn như thế, cần chú ý đến những thay đổi không nhỏ của môi trường.

Trong vùng có xí nghiệp sản xuất nhiệt điện Cao Ngạn ( Thái Nguyên ) 116 MW, Na Dương ( Lạng Sơn ) 110 MW, nhà máy sản xuất nhiệt điện Sơn Động ( Bắc Giang ) .Vùng trung du và miền núi Tây Thanh Hóa, Tây Nghệ An có tiềm năng thủy điện nhỏ và vừa trên những dòng chính và phụ lưu của mạng lưới hệ thống sông Mã, sông Lam. Nhà máy thủy điện Trung Sơn trên sông Mã ở Quan Hóa có hiệu suất lên tới 260 MW. Năm huyện miền núi cao phía Tây Nghệ An đang có tới 32 dự án Bất Động Sản thủy điện với tổng hiệu suất 1.360,95 MW trong đó 21 dự án Bất Động Sản đã đi vào hoạt động giải trí với tổng hiệu suất 930,9 MW. [ 4 ] Thủy điện Bản Vẽ ở thượng nguồn phụ lưu Nậm Nơn của sông Lam tại huyện Tương Dương có hiệu suất 320 MW .
Trồng và chế biến cây công nghiệp, cây dược liệu, rau quả cận nhiệt và ôn đới. Trung du và miền núi Bắc Bộ có phần đông diện tích quy hoạnh là đất feralit trên đá phiến, đá vôi và những đá mẹ khác, ngoài những còn có đất phù sa cổ ( ở trung du ). Đất phù sa có ở dọc những thung lũng sông và những cánh đồng ở miền núi như Than Uyên, Nghĩa Lộ, Điện Biên, Trùng Khánh …Khí hậu của vùng mang đặc thù nhiệt đới gió mùa ẩm gió mùa, có mùa đông lạnh, lại chịu ảnh hưởng tác động thâm thúy của địa hình vùng núi. Đông Bắc địa hình tuy không cao, nhưng lại là nơi chịu ảnh hưởng tác động mạnh nhất của gió mùa đông bắc, là khu vực có mùa đông lạnh nhất nước ta. Tây Bắc tuy chịu tác động ảnh hưởng của gió mùa đông bắc yếu hơn, nhưng do nền địa hình cao nên mùa đông cũng vẫn lạnh. Bởi vậy, Trung du và miền núi Bắc Bộ có thế mạnh đặc biệt quan trọng để tăng trưởng cây công nghiệp có nguồn gốc cận nhiệt và ôn đới. Đây chính là vùng chè lớn nhất cả nước, với những loại chè nổi tiếng ở Phú Thọ, Thái Nguyên, Yên Bái, Hà Giang, Sơn La .Ở những vùng núi giáp biên giới của Cao Bằng, Lạng Sơn cũng như trên vùng núi cao Hoàng Liên Sơn, điều kiện kèm theo khí hậu rất thuận tiện cho việc trồng những cây thuốc quý ( tam thất, đương quy, đỗ trọng, hồi, thảo quả … ), những cây ăn quả như mận, đào, lê. Ở Sa Pa hoàn toàn có thể trồng rau ôn đới, cây công nghiệp, cây đặc sản nổi tiếng và cây ăn quả của Trung du và miền núi Bắc Bộ còn rất lớn. Nhưng gặp khó khăn vất vả là hiện tượng kỳ lạ rét đậm, rét hại, sương muối và thực trạng thiếu nước về mùa đông. Mạng lưới những cơ sở công nghiệp chế biến nông sản ( nguyên vật liệu cây công nghiệp ) chưa tương ứng với thế mạnh của vùng .Việc tăng cường sản xuất cây công nghiệp và cây đặc sản nổi tiếng được cho phép tăng trưởng nền nông nghiệp sản phẩm & hàng hóa có hiệu suất cao cao và có công dụng hạn chế nạn du canh, du cư trong vùng .
Trung du và miền núi Bắc Bộ có nhiều đồng cỏ, đa phần trên những cao nguyên có độ cao 600 – 700 m. Các đồng cỏ tuy không lớn, nhưng ở đây hoàn toàn có thể tăng trưởng chăn nuôi trâu, bò ( lấy thịt và lấy sữa ), ngựa, dê. Bò sữa được nuôi tập trung chuyên sâu ở cao nguyên Mộc Châu ( Sơn La ). Trâu, bò thịt được nuôi thoáng rộng, nhất là trâu. Trâu khỏe hơn, ưa ẩm, chịu rét giỏi hơn bò, dễ thích nghi với điều kiện kèm theo chăn thả trong rừng. Đàn trâu có 1,7 triệu con, chiếm hơn ½ đàn trâu cả nước. Đàn bò có 900 nghìn con, bằng 16 % đàn bò cả nước ( năm 2005 )Hiện nay, những khó khăn vất vả trong công tác làm việc luân chuyển những mẫu sản phẩm chăn nuôi tới vùng tiêu thụ ( đồng bằng và đô thị ) đã hạn chế việc tăng trưởng chăn nuôi gia súc lớn của vùng. Thêm vào đó, những đồng cỏ cũng cần được tái tạo, nâng cao hiệu suất .Do xử lý tốt hơn lương thực ở người, nên hoa màu lương thực dành nhiều hơn cho chăn nuôi đã giúp tăng nhanh đàn lợn trong vùng ; tổng đàn lợn có hơn 5,8 triệu con, chiếm 21 % đàn lợn cả nước ( năm 2005 ) .

Các tỉnh thành khu vực Trung du và miền núi phía Bắc[sửa|sửa mã nguồn]

Hiện nay, hầu hết những đô thị vốn trước kia là thị xã tỉnh lỵ của một tỉnh ở vùng trung du và miền núi phía Bắc đều đã trở thành những thành phố thường trực tỉnh. Trong đó, tỉnh Quảng Ninh có bốn thành phố là Hạ Long, Móng Cái, Uông Bí và Cẩm Phả, tỉnh Thái Nguyên có ba thành phố là Thái Nguyên, Sông Công và Phổ Yên .Trong suốt thời kỳ từ đầu năm 1945 cho đến năm 1993, toàn vùng trung du và miền núi phía Bắc chỉ có hai thành phố là Thái Nguyên và Việt Trì. Từ năm 1993 đến nay, lần lượt những thị xã được tăng cấp trở thành những thành phố thường trực tỉnh .Các thành phố lập đến năm 1975 :

• Thành phố Việt Trì: lập ngày 04 tháng 06 năm 1962 theo Quyết định của Hội đồng Chính phủ
• Thành phố Thái Nguyên: lập ngày 19 tháng 10 năm 1962 theo Quyết định của Hội đồng Chính phủ

Các thành phố lập từ năm 1993 đến nay:

Hiện nay, ở vùng Trung du và miền núi phía Bắc có 3 đô thị loại I : thành phố Thái Nguyên ( thuộc tỉnh Thái Nguyên ), thành phố Việt Trì ( thuộc tỉnh Phú Thọ ), thành phố Hạ Long ( thuộc tỉnh Quảng Ninh ). Các thành phố là đô thị loại II : thành phố Uông Bí, thành phố Cẩm Phả, thành phố Móng Cái ( thuộc tỉnh Quảng Ninh ), thành phố Tỉnh Lào Cai ( thuộc tỉnh Lào Cai ), thành phố Bắc Giang ( thuộc tỉnh Bắc Giang ), thành phố TP Lạng Sơn ( thuộc tỉnh Lạng Sơn ), thành phố Sơn La ( thuộc tỉnh Sơn La ). Các thành phố còn lại lúc bấy giờ đều là những đô thị loại III thường trực tỉnh .
Tính đến ngày 15 tháng 2 năm 2022, vùng Trung du và miền núi phía Bắc có :

Source: https://mix166.vn
Category: Cộng Đồng