Họa sĩ Việt Nam – giàu lên hay nghèo đi? :: Suy ngẫm & Tự vấn :: https://ta-ogilvy.vn
Họa sĩ “đại gia ” – họ là ai?
Xin được nói ngay, cụm từ ” triệu phú ” ở đây không phải để chỉ đẳng cấp và sang trọng nghệ thuật và thẩm mỹ của họa sĩ ở đâu cũng vậy, thị trường không phải là thước đo giá trị thẩm mỹ và nghệ thuật. ở những nước có nền mĩ thuật tăng trưởng, yếu tố thương mại góp thêm phần quan trọng thôi thúc tính chuyên nghiệp trong hoạt động giải trí phát minh sáng tạo và tôn vinh những giá trị văn hóa truyền thống. Nhưng ngay cả ở những nước đó, bên cạnh nhiều họa sĩ nổi tiếng, thành công xuất sắc trong thẩm mỹ và nghệ thuật đồng thời với việc trở nên giàu sang, vẫn có không ít những họa sĩ năng lực nhưng chưa được thị trường nhìn nhận, phải làm đủ nghề để hoàn toàn có thể theo đuổi việc sáng tác .
Tuy nhiên, cùng với nền kinh tế thị trường trỗi dậy, việc người nước ngoài bắt đầu để mắt đến hội họa Việt Nam từ những năm đầu 90 của thế kỉ XX đã góp phần tạo ra một làn sóng các họa sĩ sống được bằng bán tranh và nhiều người trở nên giàu có. Họ được gọi là những họa sĩ thập niên 90. Lớp họa sĩ này, được coi như những phát hiện góp phần xác lập ý tưởng: “Việt Nam cũng có một nền mĩ thuật sau một thời kì dài chỉ với những tên tuổi Nghiêm, Liên, Sáng, Phái…”. Bán được tranh, họa sĩ trở nên nổi tiếng. Và nổi tiếng được xem như một tiêu chí của thành công. Người nước ngoài mua tranh của các họa sĩ Việt Nam thường tìm đến những họa sĩ nổi tiếng qua các phương tiện truyền thông, quảng cáo… Khi có khách hàng, các gallery bắt đầu làm quen với những hoạt động tiếp thị, và nắm bắt những mảng thị hiếu của người mua để rồi đặt hàng các họa sĩ “ăn khách”.
Sự khởi sắc của thị trường tranh đã khiến thời những họa sĩ phải cạy cục với vài ống sơn dầu ký cóp mãi mới mua được, phải vẽ trên giấy báo, bìa carton … nhanh gọn đi qua. Thời những họa sĩ ngồi với nhau bàn chuyện thẩm mỹ và nghệ thuật một cách say sưa chỉ với mấy chén trà, chung rượu trắng và đĩa lạc rang cũng dần biến mất. Một số họa sĩ ” thức thời ” trở thành ” triệu phú “, đi Mercedes, tậu biệt thự cao cấp, chơi đồ vật thời cổ xưa .. Đôi khi, chuyện một họa sĩ giàu lên chưa hẳn đã nhờ việc bán tranh – ngay cả với những tin đồn thổi bức tranh này giá mấy chục nghìn đô, bức tranh kia vài chục cây vàng – mà chỉ là nhờ bán được tranh, anh ta cay cái ” vốn ” bắt đầu ấy qua đất đai nhà cửa, hoặc sự phất lên hoàn toàn có thể đến từ nhiều nguồn khác, cũng không còn làm ai kinh ngạc ? Ranh giới giữa những gia tài kếch xù nhờ bán tranh và nhờ bán những thứ khác … kèm tranh cũng cực kỳ mờ ảo. Và đương nhiên chẳng họa sĩ nào lại ” dại khờ ” nhận rằng mình phong phú không phải từ tiền bán tranh, nhất là một khi, ở ta, thu nhập do ” bán tranh ” cũng đã được mặc nhiên đồng nghĩa tương quan với thành công xuất sắc về nghệ thuật và thẩm mỹ .Chính từ những ranh giới rất mờ ảo kia, nhiều họa sĩ đã xác lập ” vị thế nghệ thuật và thẩm mỹ ” của mình. Nhưng dù thế nào đi nữa, những Đỗ Quang Em, Đặng Xuân Hòa, Hồng Việt Dũng, Hà Trí Hiếu, Trần Lương, Phạm Quang Vinh, Lê Thiết Cương, Thành Chương, Quách Đông Phương, Đinh Quân, Hoàng Hồng Cẩm, Nguyễn Xuân Tiệp, Đỗ Minh Tâm, Nguyễn Thanh Bình, Đỗ Hoàng Tường, Bùi Hữu Hùng, Đào Hải Phong, Phạm Luận, Lê Thanh Sơn … đã tạo nên bức tranh đa sắc của thị trường mĩ thuật nước ta những năm cuối thế kỉ XX. Có thể xem đây là một thời kì ” hoàng kim ” của đời sống hội họa giá vẽ, góp thêm phần tạo nên những khởi phát nghệ thuật và thẩm mỹ của 1 số ít tên tuổi xứng danh được ghi vào lịch sử vẻ vang mĩ thuật Việt Nam tân tiến .
Những dòng tranh được ưa chuộng
Thị phần nào cũng sẽ sản sinh ra những chuyện rất … thị trường, nghĩa là rất ” chợ búa “. Cái thật và cái giả, cái đẹp và cái xấu, cái giá trị và cái vô giá trị … khi bị rao bán xô bồ trên sân khấu quảng cáo tiếp thị, đã gần như vùi lấp những tiêu chuẩn thẩm mỹ và nghệ thuật thật sự. Khó mà nói được trong số những họa sĩ đi xe hơi xịn, uống rượu Tây như nước lã, ở biệt thự nghỉ dưỡng đắt tiền lúc bấy giờ, ai là người thực sự thành công xuất sắc trong thẩm mỹ và nghệ thuật, ai tạo được phong thái, giữ được ” bản lai diện mục ” nghệ thuật và thẩm mỹ của mình ? Và ai chỉ nhờ trúng một món hàng ” chạy khách ” sau đó cứ thế mang nó ra “ nhân bản vô tính “, sản xuất hàng loạt những bức tranh na ná nhau, và nỗ lực phát minh sáng tạo khởi đầu ngày một thui chột ? Những họa sĩ loại sau, tiếc thay không phải là số ít. Họ trở nên giàu sang và ngày càng ít tìm tòi góp vốn đầu tư nhưng vẫn được công chúng tìm mua, mua bằng … tai chứ không phải bằng mắt .Vì được mua bằng … tai, nên những loại tranh đang được yêu thích, được người mua quốc tế ưa thích, tìm mua lúc bấy giờ cũng dễ xác lập : Dòng ” tranh phố ” với đặc trưng đa phần là những hình ảnh mang hơi hướng phố cổ Thành Phố Hà Nội ( mô phỏng phong thái Bùi Xuân Phái ) nhưng sắc tố rực rỡ tỏa nắng, tươi tắn, đẹp mắt. Dòng ” tranh thiếu nữ áo dài ” theo phong thái tả thực, sắc tố nhẹ nhàng mờ ảo. Dòng ” tranh motif văn hóa truyền thống cổ ” vẽ cảnh cung đình ( hầu hết sử dụng vật liệu sơn mài, với hiệu ứng sơn son thiếp vàng ), hoặc cờ phướn, đình chùa, sư sãi … Dòng “ tranh vờ vịt ngây thơ ” với hình ảnh những cô bé cậu bé được vẽ nguệch ngoạc, sáng tạo độc đáo vờ vịt ngẫu nhiên, ” cưa sừng làm nghé “. Dòng ” tranh văn hoá làng ” với những hình ảnh nông thôn Việt Nam ” đậm đặc ” : trẻ mục đồng, con bò, đống rơm, chợ quê, cây đa, giếng nước … Đó chỉ là những dòng ” tranh ”, chứ không phải là những ” phe phái “, bởi không tìm được từ nào thích hợp hơn .
Cho đến bây giờ, ở Việt Nam, vẫn rất ít người có thú chơi tranh, chưa bàn đến chuyện đẳng cấp chơi tranh, khả năng chơi tranh, chơi như thế nào và chơi đến đâu. Một số “đại gia” là doanh nhân hoặc một số người giàu có do nhiều nguồn tài sản, được gọi chung là “thế hệ nhà giàu mới”, bắt đầu tham gia vào việc sưu tập tranh, nhưng vẫn là con số khiêm tốn. Và hầu hết họ đều mua tranh bằng…tai, sưu tập tác phẩm thuộc các dòng tranh kể trên, nghĩa là những dòng tranh “đại chúng”, dễ hiểu và cũng không quá đắt giá. Có đôi ba người cố gắng sưu tầm tranh của các danh họa, nhưng vì không “sành”, không đủ kiến thức và khả năng thẩm định, nên mua phải tranh giả. Đó cũng là chuyện…thị trường! Tuy nhiên, lịch sử mĩ thuật Việt Nam đã ghi tên tuổi và công lao của một số nhà suy tập đúng nghĩa, có cái tâm với nền mĩ thuật Việt và có khả năng “chơi” tranh (khả năng thẩm định tác phẩm cũng như khả năng tài chính) và những bộ sưu tập của họ rất có giá trị. Bên cạnh bảo tàng quốc gia, chính từ những tên tuổi như Đức Minh, Lâm “café”…trước đây đến những nhà sưu tập trẻ hay “được gọi là trẻ” hiện nay, gia tài hội họa Việt Nam đã được lưu giữ một cách tương đối cẩn thận và đầy đủ. Gọi là tương đối vì những thất thoát của gia tài ấy hay bệnh “chảy máu tác phẩm” vẫn là vấn nạn của tất cả các nước đang phát triển. Nhiều nhà sưu tập đến thời điểm này vẫn theo đuổi và “dám chơi” tranh của các họa sĩ hiện đại, mặc dù thời kì “hoàng kim” của thị trường tranh Việt Nam, giai đoạn bán chạy nhất của các họa sĩ đó, gần như đã lụi tàn.
Xem thêm: 99+ Câu đố về quả kèm đáp án
Trong số những họa sĩ đã thành danh và từng bán rất nhiều tranh, lúc bấy giờ nhiều người vẫn liên tục giữ được “ đẳng cấp và sang trọng ”. Đỗ Quang Em, Đỗ Hoàng Tường, Lê Thiết Cương, Hồng Việt Dũng, Nguyễn Thanh Bình, Đào Hải Phong, Bùi Hữu Hùng, Lê Thanh Sơn …, tùy theo “ kênh ” của mỗi người, ở gallery trong nước hay ngoài nước, mà giá tranh và số lượng tranh bán được cũng như chất lượng thẩm mỹ và nghệ thuật trong tác phẩm của họ cũng biểu lộ “ đẳng cấp và sang trọng ” đó. Hoặc “ đẳng cấp và sang trọng ” về giá tranh, về số lượng tranh bán được, về vận tốc bán, về “ vùng phủ sóng ” thị trường … thôi thì thượng vàng hạ cám ! Và dù như thế nào thì nói như họa sĩ Lê Thiết Cương, so với chính thời kì “ bán được ” nhất, giá tranh và số lượng tranh bán ra lúc bấy giờ cũng không hề cao và nhiều như ở thời kỳ “ hoàng kim ” đã qua chừng 10 năm trước. Con số ước đoán giá tranh của nhưng họa sĩ “ bán được ” ấy, cao nhất khoảng chừng 10.000 USD và thấp nhất cũng 1.000 USD. Tất nhiên là những tin bên lề hoàn toàn có thể đưa ra những số lượng “ bèo ” hơn hoặc “ chóng mặt ” hơn !Dù là họa sĩ “ chạy khách ” hay họa sĩ đang phải làm nhiều nghề khác nhau để sống, họ đều có chung nhận xét rằng, những “ triệu phú ” nhà giàu của ta giờ đây thừa tiền để tậu xe hơi, mua biệt thự nghỉ dưỡng hạng sang, hoàn toàn có thể bỏ cả chục nghìn đô tậu một cái tivi plasma đời mới nhất để trang trí nội thất bên trong nhưng ít người “ đủ sức ” mở hầu bao mua một bức tranh nghệ thuật và thẩm mỹ. Trong những khách sạn, những biệt thự nghỉ dưỡng, những văn phòng, những khu nghỉ ngơi hạng sang với trang thiết bị tân tiến, sang chảnh tại những khu đô thị cũ và mới lúc bấy giờ, ta thường gặp những bức tranh nằm trong số những dòng tranh được yêu thích kể trên, bên cạnh ” văn hóa truyền thống ” chơi tranh thảm, ảnh chụp cảnh sắc phóng lớn trên nylon của Đất nước xinh đẹp Thái Lan, Trung Quốc, … những mẫu sản phẩm decor thuộc một ” gu ” thẩm mĩ mà nếu gọi là trung lưu cũng hơi khiên cưỡng !
Và chừng nào vẫn còn thứ thị hiếu nghệ thuật phổ thông như thế thì dù các họa sĩ Việt Nam có giàu lên, phất lên nhờ bán tranh bao nhiêu đi nữa, chừng đó vẫn còn những băn khoăn buồn nản, của những người ưu tư với nền mĩ thuật Việt và của chính các họa sĩ, rằng không biết chúng ta đang giàu lên hay nghèo đi – giàu lên về tiền bạc và nghèo đi về đời sống nghệ thuật?
Source: https://mix166.vn
Category: Hỏi Đáp
