Chủ nghĩa đa phương, song phương và ảnh hưởng của nó tới AEC – Phần I - The first knowledge sharing application in Vietnam

Trong điều kiện kèm theo toàn thế giới hóa và khu vực hóa lúc bấy giờ, hội nhập kinh tế tài chính quốc tế là quy trình kết nối nền kinh tế tài chính và thị trường của mỗi nước với thị trường khu vực và thị trường quốc tế ở những Lever khác nhau như song phương và đa phương. Thực chất chủ nghĩa đa phương, song phương không xích míc nhau vậy nên tùy thuộc toàn cảnh quốc tế, khu vực, thực tiễn mỗi nước mà kiểm soát và điều chỉnh chủ trương, tiến trình hội nhập cho tương thích. Bài này sẽ nghiên cứu và phân tích mối quan hệ giữa những hình thức hợp tác đó, tác động ảnh hưởng của nó tới AEC .

1/ Đặc trưng và xu hướng mới của hội nhập kinh tế quốc tế

Xét từ góc độ đơn phương, các quốc gia đã đẩy mạnh nỗ lực cải cách và chuyển đổi nền kinh tế theo hướng thị trường tự do, chủ động cải cách thể chế, cơ cấu kinh tế để nâng cao năng lực cạnh tranh. Những cải cách này là tự thân, lấy tiêu chuẩn chung là các tiêu chí phát triển quốc tế để hướng tới chứ chưa hoàn toàn phải tuân theo các cam kết, định chế cụ thể. Thực tế cho thấy những cải cách bên trong của Ấn Độ, Trung Quốc, Việt Nam, gần đây là Myanmar đã giúp cho nền kinh tế phát triển năng động hơn. Môi trường đầu tư được cải thiện, hấp dẫn nhiều nhà đầu tư nước ngoài. Trung Quốc năm 2001, VIệt Nam, cuối năm 2006 mới là thành viên của WTO, nhưng các nỗ lực mở cửa thị trường đã diễn ra từ thập niên 1980. Có thể khẳng định, hội nhập đơn phương là quá trình cải cách liên tục, đáp ứng những thay đổi của chuẩn mực quốc tế. Đây là hững tiền đề quan trọng để cho một quốc gia hội nhập sâu hơn ở các cấp độ khá nhau với yêu cầu cao hơn.

Bạn đang đọc: Chủ nghĩa đa phương, song phương và ảnh hưởng của nó tới AEC – Phần I

Ở Lever song phương, hầu hết những nước đang đàm phán và ký kết với nhau những hiệp định song phương, đặc biệt quan trọng là những hiệp định tự do thương mại song phương, kể từ khi vòng đàm phán Doha gặp 1 số ít trở ngại. Từ năm 1948 đến 1994 chỉ có 124 hiệp địh thương mại song phương ( FTA ) được ký kết, nhưng từ năm 1995 trở đi, khi GATT chuyển thành WTO đến nay đã có hơn 300 FTA được ký kết dưới nhiều hình thức khác nhau. Đến đầu năm 2006, giá trị thương mại từ những FTA song phương và khu vực đã chiếm tỷ trọng 50 % trao đổi thương mại quốc tế đến năm 2010 tỷ suất đó là khoảng chừng 65 %. Hiện nay những FTA song phương và khu vực đã diễn ra rộng khắp ở hầu hết những khu vực trên quốc tế, điển hình nổi bật là khu vực Đông Á. Hầu hết những nước lớn đều đàm phán và ký kết FTA với khu vực này. Mỹ đang thực thi ký kết FTA với 1 số ít nước ASEAN để hình thành mạng lưới FTA song phương với từng nước, còn Nhật Bản đang triển khai ký kết FTA với cả ASEAN, Trung Quốc lại triển khai ký kết hiệp định khu vực mậu dịch tự do Trung Quốc – ASEAN, sau đó mới ký kết FTA song phương với từng nước. Điều quan trọng là những FTA song phương không có gì xích míc với những nguyên tắc của hiệp định thương mại tự do đa phương. Cam kết song phương thường thuận tiện trải qua, nhưng những nhu yếu đặt ra lại cao, thôi thúc Open thị trường sớm và cam kết tự do tổng lực hơn. Tất nhiên, mọi cuộc đàm phán phải đạt được quyền lợi hòa giải của cả hai bên, tuy nhiên những nước tăng trưởng hơn, độ Open thị trường lớn hơn thì được hưởng nhiều hơn. Đó là chưa kể một số ít trường hợp những nước tăng trưởng tận dụng lợi thế để áp đặt một số ít điều kiện kèm theo bất lợi cho những nước kém tăng trưởng. Mặc dù có một số ít trở ngại, FTA song phương đang được nhiều nước, kể cả những nước đang tăng trưởng yêu thích. Các tiến trình hội nhập song phương, khu vực đều cùng một hướng, cùng một tiềm năng với tự do hóa thương mại đa phương. Đây là sự phối hợp giữa những quyền lợi trước mắt và quyền lợi vĩnh viễn, giữa quyền lợi cục bộ và quyền lợi toàn cục, để ở đầu cuối những nước đều là thành viên trong mạng lưới hệ thống thương mại toàn thế giới công minh hơn. Trên trong thực tiễn, thì FTA có lợi hơn cho những nước có độ Open ở mức cao, Nước Singapore, Mexico là những vương quốc thu được quyền lợi từ hoạt động giải trí thương mại sản phẩm & hàng hóa và thương mại dịch vụ. FTA song phương hoàn toàn có thể làm giảm nỗ lực của những thỏa thuận hợp tác đa phương, nhưng không loại trừ tiến trình đa phương, trái lại nó thôi thúc việc nối lại những vòng đàm phán đa phương đã bị thất bại trước đây, thí dụ vòng đàm phán Doha. Muốn tránh sức ép và áp đặt không bình thường từ những nước tăng trưởng, những nước đang tăng trưởng cần phải tranh thủ những lao lý trong hợp tác đa phương khu vực và trên quy mô toàn thế giới ( Seddon và Wacziarg 2001 ) .
Ở Lever đa phương, hiện đã có nhiều nước cùng nhau tăng cường hoặc tham gia vào những định chế, tổ chức triển khai toàn thế giới. Các định chế này hoàn toàn có thể hình thành từ những vương quốc, trong cùng một khu vực địa lý, thí dụ EU, NAFTA, AFTA, ASEAN … hoặc đó là những định chế toàn thế giới mà hầu hết những nước trên quốc tế cùng tham gia. Sự đa dạng chủng loại về những hình thức của mức độ hội nhập hoàn toàn có thể rất chặt như EU, nhưng có khi cũng chỉ là những thỏa thuận hợp tác thương mại tặng thêm giữa 1 số ít nước với nhau theo nguyên tắc đồng thuận như ASEAN hoặc có tính ràng buộc lỏng lẻo như những thỏa thuận hợp tác của những nước trong APEC. Dưới sự ảnh hưởng tác động của toàn thế giới hóa kinh tế tài chính, xu thế hội nhập sâu hơn vào những khối kinh tế tài chính hoặc những định chế khu vực để tạo điều kiện kèm theo chuyển dời tự do về sản phẩm & hàng hóa, dịch vụ, vốn, lao động có kiến thức và kỹ năng đang diễn ra can đảm và mạnh mẽ ( WB 2004 ). Nhiều dự báo cho rằng sự sinh ra của khu vực mậu dịch tự do toàn châu Mỹ hoặc hội đồng Đông Á hoàn toàn có thể trở thành hiện thực trong tương lai. Ở châu Mỹ, ngoài NAFTA khối hợp tác thị trường chung Nam Mỹ ( MERCOSUR ) đã sinh ra với những thành viên chủ chốt của nó là Venezuela, Argentina, Colombia mong ước thoát khỏi sự phụ thuộc vào vào Mỹ. Cộng đồng Đông Á với hạt nhân là ASEAN, Trung Quốc, Nhật Bản và Nước Hàn. Riêng với ASEAN, sáng tạo độc đáo xây dựng hội đồng kinh tế tài chính ASEAN đang được triển khai từng bước dựa trên 12 nghành nghề dịch vụ ưu tiên, để đến năm 2010, thuế quan của hầu hết những hạng mục sản phẩm & hàng hóa thuộc AFTA cũng như những cam kết về dịch vụ sẽ có mức thuế bằng không, đặc biệt quan trọng tiến tới AEC vào năm năm ngoái. Đây chính là tiềm năng của những nước trong khối thúc đẩy mạnh cải cách kiểm soát và điều chỉnh chính sáh của mình để nâng cao hiệu suất cao trong tiến trình hội nhập .

2/ Chủ nghĩa đa phương

Mậu dịch quốc tế đang hình thành những hình thức chủ nghĩa đa phương, khu vực và song phương. Cùng với quy trình hội nhập mỗi hình thái chủ nghĩa có vai trò riêng, luôn được triển khai xong để phát huy vai trò của nó. Một câu hỏi được đặt ra là liệu rằng sự ngày càng tăng can đảm và mạnh mẽ những hiệp định thương mại song phương có gây tổn hại đến thương mại tự do toàn thế giới không ? Để vấn đáp thắc mắc này, tất cả chúng ta đi sâu tìm hiểu và khám phá những đặc thù của những hình thái chủ nghĩa nêu trên và tác động ảnh hưởng của nó so với quy trình hội nhập .
Chủ nghĩa đa phương là khái niệm được sử dụng nhiều nhưng không phải bất kỳ nơi đâu cũng hiểu không thiếu khái niệm này. Đi đến một định nghãi đúng mực, Ruggie ( 1992 ) đã nêu ra ba đặc thù điển hình nổi bật, như tính không hề chia cắt, tính khái quát hóa những nguyên tắc ứng xử và lan rộng ra nguyên tắc tương tác có đi có lại. Sau Chiến tranh quốc tế thứ hai, chủ nghĩa đa phương trong thương mại quốc tế đã tăng trưởng dựa trên bốn nền tảng cơ bản. Thứ nhất, thương mại đa phương được coi như là một công cụ số 1 để thực thi những quyền lợi toàn thế giới hóa. Trong thực trạng đó những nước đang tăng trưởng tiếp thu công nghệ tiên tiến và tri thức mới, lan rộng ra thị trường xuất khẩu đạt được nhiều thành quả trong tăng trưởng. Thứ hai, việc tái phân chia những hoạt động giải trí góp vốn đầu tư vào những nghành nghề dịch vụ công nghiệp sản xuất và dịch vụ sẽ mang lại nhiều thời cơ thương mại cho nhiều nước trên quốc tế. Thứ ba, cùng với việc sở hữu thị trường, sự lan rộng ra mạng lưới sản xuất của những MNC, của những vương quốc thôi thúc nhịp độ tăng trưởng thương mại giữa những nước, khu vực và quy mô toàn thế giới. Thứ tư, hình thành một thể chế quốc tế để tương hỗ cho tăng trưởng thương mại công minh .
Nếu như GATT chỉ là một forum đa phần tranh luận nhiều về những quy định thuế quan và mậu dịch quốc tế nhằm mục đích mở đường cho tập quán kinh doanh theo hướng công minh hơn thì WTO lại là tổ chức triển khai có bước tiến hơn ở chỗ, tự do hóa thương mại không phân biệt đối xử được đề cao hơn. Nhiệm vụ của WTO không khác nhiều so với GATT, nhưng WTO là tổ chức triển khai khởi xướng ra những hiệp định tự do hóa thương mại và xử lý những tranh chấp thương mại. Những việc làm quan trọng đó sẽ giúp bảo vệ tính công minh tự do thương mại, ngăn ngừa sự tùy tiện của chủ trương thương mại, bảo vệ cho mạng lưới hệ thống thương mại toàn thế giới không bị chia cắt. Những vai trò và trách nhiệm này của WTO đã được xác lập từ vòng đàm phán Urugoay .

(còn tiếp)

Xem thêm: Giá rẻ, chính hãng, nhiều khuyến mãi

TH : T.Giang – SCDRC
Nguồn tìm hiểu thêm : Nguyền Hồng Sơn và Nguyễn Anh Thu ( đcb ) – Cộng đồng kinh tế tài chính ASEAN ( AEC ), toàn cảnh và kinh nghiệm tay nghề quốc tế – NXB ĐHQG HN năm ngoái .