Nguồn gốc, ý nghĩa của tục gói bánh chưng, bánh dày ngày Tết

1. Nguồn gốc của bánh chưng, bánh giầy

Theo truyền thuyết thần thoại “ Bánh chưng, bánh dày ”, vào đời Hùng Vương thứ 6, nhân ngày giỗ tổ, vua Hùng triệu tập những quan Lang ( những con của nhà vua ) đến và truyền rằng : vị quan Lang nào tìm được món lễ vật dâng lên tổ tiên hợp ý với nhà vua sẽ được nhà vua nhường ngôi. Các vị quan Lang lên rừng, xuống biển tìm châu ngọc và những sản vật quý để làm lễ vật dâng lên nhà vua. Người con trai thứ 18 tên là Lang Liêu là người nghèo khó nhất trong số những vị quan Lang nhưng tính tình hiền hậu, lối sống đạo hạnh, hiếu thảo với cha mẹ. Không thể tìm những sản vật quý và hiếm về dâng vua cha, chàng đã dùng những nông sản thường ngày gồm gạo nếp, đỗ xanh, thịt lợn và lá dong để làm ra hai loại bánh chưng và bánh dày tượng trưng cho trời và đất làm lễ vật dâng vua.

Lễ vật của Lang Liêu rất hợp ý vua Hùng và vua Hùng đã truyền ngôi cho Lang Liêu. Từ đó, bánh chưng, bánh dày trở thành lễ vật linh thiêng trong nghi thức thờ cúng tổ tiên, thể hiện tấm lòng uống nước nhớ nguồn đối với ông cha, là món ăn không thể thiếu của người dân Việt Nam những ngày Tết. Chẳng thế mà dân gian Việt Nam có câu:

Bên ngoài xanh lá dong xanh. Bên trong nếp mỡ, đỗ hành hạt tiêu. Gói nghĩa tình, gói yêu thương. Dẻo thơm từ thuở Lang Liêu tới giờ.

2. Ý nghĩa của bánh chưng, bánh giầy

Tượng trưng cho Đất Trời

Bánh chưng và bánh dày tượng trưng cho triết lí Vuông Tròn của người Việt nói riêng và triết lí Âm Dương nói chung. Bánh dày tượng trưng cho trời, màu trắng, hình tròn trụ, nhỏ gọn trong lòng bàn tay, được nặn thành 2 nửa hình vòng cung rất đẹp, bên trên và dưới đều có 2 miếng lá chuối đậy lên .

Bánh chưng có màu xanh, được gói theo hình vuông vắn lớn, tượng trưng cho đất. Sự phối hợp của bánh chưng xanh và bánh dày tượng trưng cho sự phối hợp và kết nối của đất trời. Dân tộc Nước Ta gắn liền với văn hóa truyền thống lúa nước, nhờ vào rất nhiều vào điều kiện kèm theo vạn vật thiên nhiên, trong đó đất trời là yếu tố quyết định hành động. Chính vì lẽ đó, người ta chọn dâng bánh chưng và bánh dày vào ngày Tết để bộc lộ lòng biết ơn trời đất tạo điều kiện kèm theo mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, nhà nhà ấm no niềm hạnh phúc.

Thể hiện cho vũ trụ, nhân sinh

Trong tín ngưỡng phồn thực của người Việt ta, bánh giầy tượng trưng cho âm, bánh chưng đại diện thay mặt cho dương. Bánh chưng là hiện thân của Mẹ, thì bánh dày chính là sức mạnh của Rồng, sự quyết tử lớn lao của Cha. Bánh dày đại diện thay mặt cho những người đàn ông trụ cột trong mái ấm gia đình, là lễ vật khát vọng cho những mong ước thăng quan tiến chức, học tập đỗ đạt thành tài.

Ý nghĩa tinh thần của tục gói bánh chưng, bánh dày

Bánh chưng, bánh dày là thức ăn sang trọng và quý phái, cao quý nhất để cúng tổ tiên, bộc lộ tấm lòng uống nước nhớ nguồn, nhớ công ơn sinh thành dưỡng dục to lớn, bát ngát như trời đất của cha mẹ. Phong tục truyền thống lịch sử thờ cúng và chiêm ngưỡng và thưởng thức bánh chưng ngày Tết của người Nước Ta vừa mang nét văn hóa truyền thống tín ngưỡng tâm linh, vừa là tinh hoa nhà hàng siêu thị, trí tuệ của người Nước Ta.

Theo tục lệ, trước tết 2,3 ngày, các gia đình đều tất bật chuẩn bị cho phần gói bánh chưng, bánh dày. Lúc này, ông bà cha mẹ anh em quây quần bên nhau, mỗi người phụ một tay để làm nên những cái bánh thật đẹp, thật ngon dâng lên ông bà tổ tiên trong ngày đoàn tụ sum vầy.

Không chỉ vậy, bánh chưng gồm đủ những nguyên vật liệu từ động vật hoang dã đến thực vật như thịt mỡ, đậu xanh, gạo nếp, lá dong biểu lộ sự sung túc, ấm no. Bánh giầy với hình tròn trụ đầy đặn chính là sự vừa đủ, toàn vẹn trong đời sống. Tuy đó là những điều nhỏ bé, đơn thuần nhưng lại là toàn bộ những mong cầu của người dân vào mỗi dịp Tết đến, Xuân về.

DL (t/h)

Source: https://mix166.vn
Category: Văn Hóa