Phong tục tập quán, lễ Tết của người Tày, Nùng – Văn hóa tâm linh

Phong tục tập quán

Lễ ăn hỏi

Đây là dịp cho những nam nữ người trẻ tuổi gặp gỡ, giao lưu, trải qua những làn điệu dân ca, những game show dân gian những đôi sẽ tự tìm cho mình đối tượng người tiêu dùng thích hợp. Khi tình yêu nảy nở đến độ chín muồi, những đôi sẽ có lễ đám cưới. Bước tiên phong là lễ dạm ngõ, lễ vật mang sang nhà gái là một đôi gà trống thiến, gạo nếp, hai chai rượu ngon, hai bên mái ấm gia đình bàn luận thấy thuận tiện mới cho đám cưới. Việc chọn người đi đám cưới phải là người có tuổi, có uy tín, mẫu mực, nói năng trôi chảy, có đủ cả vợ chồng, và người này hoàn toàn có thể thay mặt đại diện nhà trai đàm đạo và quyết định hành động mọi việc với bên nhà gái. Lễ đám cưới thường là mâm xôi gà, rượu, bánh giầy. Buổi lễ hai bên cùng luận bàn và thống nhất quyết định hành động nhiều yếu tố quan trọng : số lễ vật cưới, của hồi môn, ngày cưới, giờ đón dâu … Sau lễ đám cưới cặp trai gái này tránh mặt nhau nhằm mục đích tránh những dị nghị không tốt .

Lễ cưới

Lễ cưới thường được tổ chức triển khai từ tháng 8 đến tháng 2 âm lịch năm sau. Lễ cưới được tổ chức triển khai ở cả hai bên nhà trai nhà gái. Theo tục lệ trước ngày cưới vài hôm nhà trai thường mang đồ sính lễ sang nhà gái. Đồ sính lễ nhất thiết phải có một mảnh vải khuyến mãi mẹ vợ, gọi là rằm khấư để tỏ lòng biết ơn công nuôi dưỡng của bà mẹ so với con gái. Nhận tấm vải rằm khấư này người mẹ đem nhuộm và khi con gái sinh con đầu lòng sẽ làm cho cháu cái địu, cái tã. Đúng ngày giờ đã định, đoàn chú rẻ khởi đầu ra cửa đón dâu. Lễ vật sang đón gồm : mâm xôi gà, rượu, chè, thuốc, tiền phong bao, vải rằm khấư … Đoàn chú rể gồm 6 đến 8 người, có ông Quan lang đứng đầu, một Pả mẻ cùng với mấy bạn trai phù rể, ông Quan lang phải là người có tài ăn nói, đối đáp, giỏi thơ ca, thuộc nhiều bài Sli, Lượn. Pả mẻ cũng là người như vậy. Bên nhà gái cũng có một Pả mẻ đi đưa dâu. Người ta tin rằng những người đưa đón dâu có tốt thì đôi vợ chồng này mới gặp như mong muốn và niềm hạnh phúc suốt đời .

Cây hoa báo hiếu

Cây hoa báo hiếu là một biểu tượng thiêng liêng, ý nghĩa trong cuộc sống tâm linh của người Tày, Nùng ở Cao Bằng. Khi trong gia đình có người mất, con cháu sẽ làm cây hoa báo hiếu để tưởng nhớ và thể hiện tình cảm với người đã khuất. Đây là một trong những phong tục độc đáo mà dân tộc Tày, Nùng ở Cao Bằng vẫn gìn giữ đến ngày nay.

Cây hoa báo hiếu thường được làm thủ công bằng tay với những nguyên vật liệu có sẵn trong tự nhiên : tre, dây thép, dây chỉ, giấy màu và bột hồ bằng tay thủ công. Một cây hoa báo hiếu gồm có ba tầng tượng trưng cho vòng đời của con người, đó là sinh ra, lớn lên và chết đi. Tầng một là mâm đế chân hoa, được làm chắc như đinh bằng một miếng gỗ vuông tầm 25 – 30 cm, và người Tày, Nùng ý niệm đây là tầng biểu lộ cho nguồn cội, căn nguyên. Tầng hai là thân hoa với nhiều bông hoa giấy, chim muông sắc tố sặc sỡ kết thành từng dây treo xung quanh. Đây là tầng tái hiện đời sống sung túc, hòa hợp khi còn sống của mỗi người. Tầng trên cùng thường được dán giấy đỏ, cắt vẽ hình mặt trời và mặt trăng, bộc lộ khát vọng sống của mỗi con người. Cây hoa báo hiếu là cách mỗi người diễn đạt tình cảm riêng so với người đã khuất. Tùy vào từng vùng miền mà những họa tiết trên thân cây hoa sẽ được biến tấu để tương thích với tín ngưỡng và phong tục .

Lễ hội

Hội tranh đầu pháo

Vào ngày 2 tháng 2 âm lịch hàng năm tại huyện Quảng Uyên, liên hoan pháo hoa được hội đồng những dân tộc bản địa vùng Quảng Uyên và lân cận cùng nô nức chảy hội. Hội pháp hoa bộc lộ ý thức thượng võ, hấp dẫn những chàng trai khỏe mạnh từ những địa phương đến tham gia cướp đầu pháo với kỳ vọng giành được suôn sẻ về cho người thân trong gia đình, địa phương mình. Đến với liên hoan pháo hoa của vùng đồng bào dân tộc bản địa Nùng, hành khách sẽ được hòa mình vào khoảng trống văn hóa truyền thống vẫn còn mang đậm giá trị truyền thống cuội nguồn bộc lộ trên hoa văn phục trang người dân tộc bản địa, tham gia thưởng thức quay lợn và chiêm ngưỡng và thưởng thức những món xôi cẩm, ngũ sắc của vùng quê nơi đây .

Hội Lồng Tồng

Thường tổ chức triển khai ở những bãi đất trống, rộng hoặc trên cánh đồng vừa thu hoạch. Thời gian thưởng tổ chức triển khai vào sau tết, sau vụ mùa bội thu, bà con dân tộc bản địa thường tổ chức triển khai những game show dân gian : tung còn, rước rồng, múa kỳ lân, sư tử, tranh đầu pháo lên trời, hát sli lượn và có những ông tào, bà then đọc lời cầu nguyện …

Hội Thanh Minh

Được tổ chức triển khai tại xã Phúc Sen, huyện Quảng Uyên. Hội do dân tộc bản địa Nùng An khởi xướng và được tổ chức triển khai vào ngày thanh minh hàng năm có ý nghĩa cầu mùa cho bản, cầu phúc cho lứa đôi .

Các ngày lễ tết

Tết Đắp Nọi

Theo tiếng Tày có nghĩa là tết Nguyên đán nhỏ. Đồng bào ăn tết vào cuối tháng giêng âm lịch. Đây chính là cái tết tiễn đưa tháng giêng.

Tết Thanh Minh

Được tổ chức triển khai vào ngày mùng 3 tháng 3 âm lịch, là ngày cả nhà hoặc cả họ đi sửa sang lại phần mộ của tổ tiên. Tảo mộ biểu lộ lòng tưởng niệm biết ơn công đức của người đã mất. Vì vậy, con cháu dù ở xa đều sắp xếp để về tảo mộ tổ tiên .

Tết Đoan Ngọ

Tổ chức vào mùng 5 tháng 5 âm lịch, còn gọi là tết giết sâu bọ. Rượu nếp, bánh gio là những món ăn tiêu biểu vượt trội, đặc biệt quan trọng là những loại hoa quả đầu mùa .

Tết Rằm tháng bảy

Được tổ chức triển khai vào 15 tháng 7 âm lịch, là cái tết lớn thứ hai trong năm. Ngoài mục tiêu cúng tổ tiên, người Tày, Nùng còn coi đây là dịp cúng những vong hồn người không ai thờ cúng đề hồn khỏi quấy rầy, xui khiến nên những điều không hay. Tết rằm tháng 7 cũng là dịp để những đôi vợ chồng cùng con cháu về thắp hương và về thăm bên ngoại ( tiếng dân tộc bản địa gọi là Pây tái ). Lễ vật sang bên ngoại thường là một đến hai con vịt, rượu, bánh dợm, bánh gai, hoa quả …

Source: https://mix166.vn
Category: Văn Hóa