Văn minh Trung Quốc – Luật sư Online

1. Cơ sở hình thành nền văn minh Trung Quốc

1.1. Điều kiện tự nhiên và dân cư

– Nền văn minh Nước Trung Hoa Open trên hai lưu vục sông : Hoàng Hà ( 5464 km ) và Trường Giang ( 5800 km ), với những đồng bằng to lớn : Hoa bắc, Hoa trung và Hoa nam phì nhiêu rất thuận tiện cho việc sản xuất nông nghiệp, trồng dâu nuôi tằm dệt ra một thứ tơ lụa tuyệt vời. Ở đây cũng có thứ đất sét trắng để tạo ra sự đồ gốm sứ gắn liền với tên nước Nước Trung Hoa từ thời kỳ cổ đại. Hệ sinh vật cũng vô cùng phong phú và đa dạng với hàng ngàn cây làm thuốc quý, và vô vàn những động vật hoang dã quý và hiếm. Trung Quốc cổ cũng rất giàu tài nguyên thiết yếu cho việc tăng trưởng những ngành nghề thủ công phong phú .

– Cư dân: không phải là một dân tộc thuần nhất và duy nhất mà là sự kết hợp của nhiều giống người khác nhau. Cư dân đầu tiên đến vùng Hoàng Hà là hai bộ lạc Hạ và Thương. Hạ không phải là dân bản địa mà là những bộ tộc du mục thuộc giống Mông Cổ. Đến giữa thế kỉ XI TCN, giữa hai bộ tộc Hạ và Thương có sự đồng hóa, đưa đến sự ra đời của một bộ tộc thống nhất được gọi là Hoa Hạ. Trong khi đó ở lưu vực sông Trường Giang là địa bàn cư trú của các bộ tộc được gọi là Man, Di, hoàn toàn khác cư dân vùng Hoàng Hà từ nguồn gốc tới ngôn ngữ, nghệ thuật, phong tục tập quán…

– Để có được sức mạnh trong quy trình trị thủy, chống ngoại xâm, và không ngừng lan rộng ra chủ quyền lãnh thổ cương vực, dân cư cổ Nước Trung Hoa cần có tính thống nhất cao trong hội đồng, và kiến thiết xây dựng cỗ máy chính quyền sở tại chuyên chế tập trung chuyên sâu quyền lực tối cao cao độ, nhà nước cổ đại Nước Trung Hoa đã sớm Open vào khoảng chừng thiên niên kỷ III TCN .

1.2. Sơ lược lịch sử cổ trung đại Trung Quốc

– Vào thiên niên kỉ III TCN, Trung Quốc bước vào thời kì tan rã của công xã nguyên thủy và là thời kì quá độ chuyển sang xã hội có giai cấp và nhà nước. Đây là thời kì hình thành bộ lạc vững mạnh do Đường, Nghiêu, Ngu Thuấn, Hạ Vũ kế tiếp nhau làm thủ lĩnh .– Kể từ khi nhà Hạ sinh ra ( khoảng chừng thế kỉ XXI TCN ) đến khi triều đại phong kiến ở đầu cuối của Trung Quốc bị lật đổ bởi cuộc CMTS Tân Hợi ( 1911 ), văn minh Trung Quốc đã trải qua hai thời kì lớn :
– Thời kì chiếm hữu nô lệ ( sự sinh ra của nhà Hạ và Thương ) .
+ Thời Tây Chu ( thế kỉ XI – IX TCN ) lê dài 300 năm ;
+ Thời Đông Chu ( 770 – 221 TCN ) : Xuân Thu ( 770 – 476 TCN ) và Chiến Quốc ( 475 – 221 TCN ) .

– Thời kì phong kiến .
+ Thời nhà Tần ( 221 – 206 TCN ) ;
+ Thời nhà Hán ( 202 TCN – 8 SCN ) ;
+ Thời nhà Tùy ( thế kỉ VI-X ) ;
+ Thời nhà Đường ( 618 – 908 ) ;
+ Thời nhà Tống ( 960 – 979 ) ;
+ Thời nhà Nguyên ( 1279 – 1368 ) ;
+ Thời nhà Minh ( 1368 – 1644 ) ;
+ Thời nhà Thanh ( 1644 – 1911 ) .

2. Thành tựu văn minh Trung Quốc

2.1. Chữ viết

– Vào TNK III TCN, chữ viết Trung Quốc đã sinh ra nhưng là một thứ “ văn tự kết thừng ”. Đến thời Thương – Ân Open “ văn tự giáp cốt ” .
– Thời Tây Chu Open chữ kim văn .
– Đến thời Xuân Thu – Chiến Quốc, chữ viết được nâng cấp cải tiến, cách viết càng đẹp nên được gọi là chữ đai triện và tiểu triện .
– Đến đời Tần Thủy Hoàng, Lý Tư soạn ra bộ sách Tam Thương gồm 3.300 chữ .
– Từ chữ giáp cốt, văn tự tượng hình, chữ viết Trung Quốc đã trải qua hàng chục thế kỷ tăng trưởng sang những loại chữ kim văn, chữ đại triện, tiểu triện để có một thứ chữ Hán hoàn thành xong trong tiến trình sau này .

2.2. Văn học, sử học

– Văn học Trung Quốc nảy nở sớm với những thể loại thơ ca do nhân dân và quý tộc sáng tác. Nổi bật là Kinh Thi do Khổng Tử tập hợp, chỉnh lý với 305 bài thơ gồm ba mô hình phong, nhã, tụng. Trong đó, phong có giá trị tư tưởng nghệ thuật và thẩm mỹ cao nhất. Kinh Thi được nhìn nhận cao trên bình diện là một tài liệu lịch sử dân tộc quan trọng, là nền tảng cơ bản cho sự tăng trưởng nền thơ ca Trung Quốc trong những tiến trình về sau .
– Văn học Trung Quốc còn nổi tiếng với những thể loại : phú, thơ, từ, kịch. Trong đó, thơ Đường là đỉnh điểm của thơ ca Trung Quốc .
+ Có trên 48.000 bài phản ánh tổng lực xã hội Trung Quốc đương thời ;
+ Đạt đến trình độ cao về nghệ thuật và thẩm mỹ với sự thần diệu tài hoa trong sáng tác ngôn từ ;
+ Trong 2.300 nhà thơ, có 3 nhà thơ lớn nhất : Lý Bạch ( 1.200 bài ), Đỗ Phủ ( 1.400 bài ), và Bạch Cư Dị ( 2.800 bài ) đã đưa nền thi ca cổ xưa Trung Quốc đến tuyệt đỉnh công phu của sự thăng hoa .
– Tiểu thuyết : Là một hình thức văn học mới mở màn tăng trưởng thời Minh, Thanh. Dựa vào những câu truyện của những người kể chuyện rong, những nhà văn đã viết thành loại “ tiểu thuyết chương hồi ”. Những tác phẩm nổi tiếng trong quá trình này là : Thủy Hử ( Thi Nại Am ), Tam quốc chí Diễn nghĩa ( La Quán Trung ), Tây Du Kí ( Ngô Thừa Ân ), Hồng Lâu Mộng ( Tào Tuyết Cần ) … Hồng Lâu Mộng được nhìn nhận là tác phẩm có giá trị nhất trong kho tàng văn học hiện thực cổ xưa Trung Quốc .
– Sử học : Người Trung Quốc chú ý quan tâm đến sử học từ rất sớm. Ngay từ thời Tây Chu ở trong cung đình đã có một viên quan chuyên lo việc chép sử, những bộ sách Xuân Thu, Thượng Thư, Chu Lễ, Tả truyền Chiến quốc sách … là những tác phẩm sử học có giá trị .
+ Tư Mã Thiên là người đặt nền móng cho sử học Trung Quốc. Sử ký là bộ thông sử tiên phong được viết vào thế kỉ II TCN. Nội dung của bộ sử kí là ghi chép lịch sử dân tộc gần 3000 năm từ thời Hoàng Đế đến thời Hán Vũ Đế gồm có 526.000 chữ. Đây là một tác phẩm có giá trị về mặt tư liệu và tư tưởng .
+ Từ thời Đường đến đời Minh, Thanh, sử học Trung Quốc liên tục tăng trưởng với nhiều tác phẩm : Tần Thi, Lương Thư, Bắc Tề thư, … ( thời Đường ) ; Tư trị thống giám được viết trong thời hạn 19 năm, gồm 294 quyển, riêng phần mục lục, hướng dẫn duyệt đọc đã có tới 30 quyển ( thời Tống ) ; Minh sử, Minh thực lục, Đại Minh nhất thống chí, Thanh thực lục, Đại Thanh thống nhất chí, Vĩnh Lạc đại điền ( 11.095 tâp ) và Cổ kim đồ thư tập thành ( thời Minh, Thanh ) .
Các bộ sách nói trên là những di sản văn hóa truyền thống quý báu của Trung Quốc, đồng thời nó còn là một kho tài liệu lịch sử dân tộc vĩ đại, vô song trên quốc tế .

2.3. Khoa học – kĩ thuật

– Khoa học tự nhiên

Thời cổ đại, những tri thức toán học, y học, thiên văn của Trung Quốc đã đạt đến trình độ tăng trưởng cao .

– Về toán học : số học được coi trọng và được nhìn nhận là “ vua của khoa học ”. Từ thời Chu, số học được đưa vào chương trình giảng dạy cùng với những môn lễ, nhạc, xa, ngự, thư .
+ Trung Quốc là nước biết sử dụng phép tính ghi số 10 bậc nhất quốc tế, biết tính đến hàng triệu và biết dùng thẻ tre để ghi số trong quyển Tôn Tử toán kinh ( thế kỉ V TCN ) và cuốn Dương toán kinh ( thế kỉ III SCN ) .
+ Từ thời Hán, quyển Cửu chương toán thuật được sinh ra, trong đó đã đề cập đến số âm, phân số, giải pháp giải phương trình bậc nhất có nhiều ẩn số …
+ Từ thời Nam Bắc triều ( thế kỉ V ), nhà toán học vĩ đại Tô Xung Chi đã tìm ra đúng chuẩn số, đến số lượng thập phân thứ 7 nằm giữa hai số 3,1415926 và 3,1415927 .
+ Đời Tống, Nguyên, Minh, Thanh toán học càng tăng trưởng và có những khu công trình vĩ đại : Định lí nhị đẳng thức để giải phương trình bậc cao, chiêu thức khai căn lũy thừa, những khu công trình nghiên cứu và điều tra những sai số hạng sang …
– Thiên văn học : có hiểu biết từ rất sớm. Đời Thương ghi chép nhật thực, nguyệt thực ship hàng sản xuất nông nghiệp. Sách Xuân Thu ghi lại trong vòng 292 năm đã có 37 lần nhật thực. Họ chia một năm làm 12 tháng / 30 ngày, tháng thiếu 29 ngày. Năm nhuận có 13 tháng và cứ 3 năm có một tháng nhuận – đó là âm lịch. Đáng chú ý quan tâm là người Trung Quốc dùng mạng lưới hệ thống can và chi để tính ngày, giờ, năm, tháng. Can, chi là mạng lưới hệ thống đếm thời hạn với cơ số 60, trong đó thời hạn chuyển vận hết một vòng 60 năm ( gọi là chu kì giáp tí ) lại đến một vòng 60 khác ) .
+ Trong thời kì cổ trung đại, người Trung Quốc còn sản xuất ra được loại máy quan sát khung trời nên đã phát hiện ra được những ngôi sao 5 cánh mới và thiết lập hành tinh biểu sớm nhất quốc tế. Đến thời Nguyên ghi được 2.500 hành tinh … Sau đó, Trung Quốc đã sản xuất được ống nhòm, thiết lập dải thiên văn cao 3 tầng với độ cao 12 m, rộng 7 m cũng như đã sản xuất được máy đo địa chấn .
– Y dược : Họ đã biết dùng những chiêu thức nghe, nhìn, hỏi, bắt mạch, dùng châm cứu và thuốc bắc để chữa bệnh. Một số loại sách có giá trị chữa bệnh thương hàn và giải phẩu học sinh ra. Đặc biệt có hai bộ sách “ Hoàng đế nội kinh ” và “ Thần Vàng bổn thảo kinh ” có giá trị khoa học lớn về y học .
+ Đời Hán Open nhiều thầy thuốc giỏi, trong đó nổi tiếng nhất là Hoa Đà. Ông dùng phẫu thuật để chữa bệnh và chủ trương luyện tập thể dục để cho khí huyết lưu thông nhằm mục đích bảo vệ sức khỏe thể chất. Chính ông đã soạn ra 5 bài thể dục mẫu “ ngũ cầm hi ” trong đó có những động tác bắt chước 5 loài động vật hoang dã là hổ, hươu, gấu, vượn và chim .
+ Đời Minh có … là một nhà y dược nổi tiếng với tác phẩm “ Bản thảo cương mục ”. Đây là quyển sách thuốc có giá trị, trong đó ông ra mắt 1932 cây và vị thuốc, chứng tỏ y dược Trung Quốc tăng trưởng khá cao .

– Các phát minh kỹ thuật

Thời cổ trung đại nhân dân Trung Quốc có 4 ý tưởng quan trọng được nhìn nhận cao trên quốc tế đó là giấy, kĩ thuật in, la bàn và thuốc súng .
– Kĩ thuật làm giấy : Thời Xuân Thu – Chiến Quốc, Trung Quốc vẫn còn viết chữ trên thẻ tre hoặc lụa. Đến thời Tây Hán, nhờ nghề tơ tằm tăng trưởng, Trung Quốc đã sản xuất được một loại giấy thô sơ bằng vỏ kén tằm .
+ Năm 105, thời Đông Hán, Thái Luân đã ý tưởng ra cách dùng vỏ cây, giẻ rách, lưỡi cũ … để làm giấy. Việc ý tưởng ra nghề làm giấy đã góp thêm phần thôi thúc sự tăng trưởng nhanh gọn những hoạt động giải trí văn hóa truyền thống thẩm mỹ và nghệ thuật. Kỹ thuật làm giấy ngày càng được nâng cấp cải tiến đến thế kỉ VIII truyền sang Ả Rập và từ Ả Rập truyền sang châu Âu .
– Kĩ thuật in : Thời Đường, người Trung Quốc đã biết đến kĩ thuật in, nhưng chỉ mới biết in bản khắc gỗ và dùng để in kinh Phật. Đến giữa thế kỉ XI ( đời Tống ), Tất Thắng đã ý tưởng ra cách in chữ mới bằng đất sét, sau đó được thay bằng chữ gỗ và chữ đúc bằng đồng .
+ Kĩ thuật in sinh ra làm cho việc nhân bản sách thuận tiện, số lượng không hạn chế và được lưu truyền thoáng đãng. Từ Trung Quốc, chữ in truyền sang Nhật Bản, Triều Tiên và đặc biệt quan trọng là sang châu Âu được người châu Âu sử dụng trong việc phục hưng văn hóa truyền thống .
+ Phát minh nghề in được nhìn nhận là ý tưởng lớn nhất sau chữ viết và được coi là kĩ thuật phục chế so với văn viết trên bản thảo .
– Phát minh la bàn : Từ thế kỉ III TCN, người Trung Quốc đã biết được từ tính của đá nam châm từ và đến thế kỉ I TCN thì phát hiện được năng lực xu thế của nó. Nhưng mãi đến thế kỉ XI, người Trung Quốc mới biết dùng sắt mài đồ để chế thành kim chỉ hướng trong la bàn. La bàn lúc đầu chỉ là miếng sắt có từ tính xâu qua cộng rơm thả nổi trong bát nước hoặc treo bằng sợi tơ để ở chỗ kín gió .
+ Việc ý tưởng ra la bàn được người Trung Quốc ứng dụng trong nghề hàng hải làm cho nghề hàng hải ở Trung Quốc tăng trưởng nhanh .
+ Đầu thế kỉ XII, kĩ thuật sản xuất la bàn được truyền sang châu Âu và người châu Âu đã nâng cấp cải tiến sử dụng nó trong những cuộc phát kiến địa lí .
– Phát minh thuốc súng : Là thành tựu ngẫu nhiên qua thuật luyện đan của những đạo sĩ. Nguyên liệu mà những nhà luyện đan thường dùng là lưu huỳnh, diêm tiêu và gỗ. Mục đích chính không đạt được nhưng trái lại gây nên những vụ nổ lớn và do đó vô tình tìm ra được cách làm thuốc súng. Từ đời Đường thuốc súng được ứng dụng trong chiến trận. Đến thời Tống thì được ứng dụng thoáng rộng vào việc sản xuất vũ khí thô sơ như tên lửa, cầu lửa, pháo đạn bay. Từ thế kỉ XIII, thuốc súng được truyền qua châu Âu bằng con đường Ả Rập. Điều đó đã tạo nên một cuộc cách mạng kĩ thuật châu Âu .
Nghề in và thuốc súng là mục tiêu đã làm biến hóa bộ mặt của quốc tế ; loại thứ nhất trên bình diện văn học, loại thứ hai trên bình diện cuộc chiến tranh và loại thứ ba trên bình diện hàng hải. Trên cơ sở đó dẫn đến vô số sự biến hóa khác. Sự đổi khác lớn lao có tầm cỡ quốc tế mà không một nước nào, một tôn giáo nào, một nhân vật nổi tiếng có thế lực nào phát huy sức mạnh và tác động ảnh hưởng to lớn so với sự nghiệp của trái đất như những ý tưởng trên .
C.Mác đã từng nhấn mạnh vấn đề, những ý tưởng trên báo hiệu sự sinh ra của xã hội tư bản. Thuốc súng làm tan rã quý tộc, kị sĩ, dùng tên và phi ngựa, kim nam châm hút mở ra thị trường quốc tế tìm thị trường mới, xâm lược và mở đường cho sự xâm nhập của chủ nghĩa thực dân, còn nghề in để phục hưng tăng trưởng văn hóa truyền thống .

2.4. Tư tưởng và tôn giáo

– Thuyết âm dương, bát quái, ngũ hành

Từ thời rất lâu rồi, người Trung Quốc đã có một ý niệm rất văn minh về ngoài hành tinh. Theo họ, ngoài hành tinh có hai cái không cùng là khoảng trống và thời hạn. Tồn tại trong khoảng trống và thời hạn có 2 khí âm và dương tương tác giao hòa và biến hóa không cùng trong ngoài hành tinh .
Âm dương là hai từ của một khái niệm, 2 yếu tố cùng sống sót độc lập, tương phản với nhau nhưng tác động ảnh hưởng lẫn nhau. Âm và dương là 2 cực trái ngược nhau, nếu dương thịnh thì âm suy và ngược lại. Cho nên lấy sự cân đối hoặc duy trì sự hòa giải âm khí và dương khí là nguyên tắc xuyên suốt : “ Thiên – Địa – Nhân ”. Tuy nhiên, âm khí và dương khí không tạo ra hai cực trái chiều mà tương giao tương ứng với nhau và sửa chữa thay thế nhau như nóng-lạnh, sáng-tối, để ngoài hành tinh được điều hòa, vạn vật được sinh sôi tăng trưởng .
Bát quái cũng được người Trung Quốc thời cổ đại đưa ra. Thời Chu, họ ý niệm quốc tế là do những vật chất tạo thành gồm : trời, đất, hồ, núi, lửa, nước, sét, gió tương ứng với 8 quẻ : càn ( trời ), khôn ( đất ), cấn ( núi ), đoài ( hồ ), li ( lửa ), khảm ( nước ), chấn ( sét ), tốn ( gió ). Mỗi quẻ có 3 vật gọi là 3 hào Open từ dưới lên, vạch liền là dương, vạch đứt là âm, vạch vừa liền vừa đứt phụ thuộc vào vào tên gọi và vị trí của mỗi quẻ. Về sau, Văn Vương lấy mỗi quẻ trong 8 quẻ đó ( quẻ đơn ) lần lượt đặt chồng lên nhau theo 22 đủ mọi cách đặt thành ra 64 quẻ ( quẻ kép ). Mỗi quẻ kép gồm 2 quẻ dơn tức có 6 hào và như vậy 64 quẻ có 384 hào. Người Trung Quốc ý niệm mọi vạn vật trong tự nhiên là do sự dịch chuyển hòa hợp hoặc xích míc của 8 quẻ trên mà sinh thành .
Thuyết ngũ hành : Sau âm khí và dương khí, bát quái, người Trung Quốc lại cho rằng trong ngoài hành tinh có 5 chất cơ bản là kim ( vàng, những sắt kẽm kim loại ), mộc ( gỗ, cây xanh ), thủy ( nước, chất lỏng, hơi nước ), hỏa ( lửa, hơi nóng, ánh sáng ), thổ ( đất, đá, những loại khoáng vật ). Từ đó sinh ra thuyết ngũ hành. Ngũ hành là bản thể của âm khí và dương khí và là sự sống sót của những dạng vật chất, khi vật chất bị bốc cháy thành hơi bay vào khung trời thành những ion trong điện trường đó là dương. Còn những dạng vật chất khác sống sót ở toàn cầu là âm .
Tóm lại, những thuyết âm khí và dương khí, bát quái, ngũ hành đều dùng những yếu tố vật chất để lý giải quốc tế và sự dịch chuyển của sự vật. Người Trung Quốc xưa qua điều tra và nghiên cứu của âm khí và dương khí, bát quái, ngũ hành đã sớm nhận thức được sự tương đương giữa ngoài hành tinh và con người. Đó chính là tư tưởng duy vật và biện chứng thô sơ của người Trung Quốc cổ đại .

– Khổng Tử và Nho gia

Thời cổ đại, đặc biệt quan trọng là thời Xuân Thu – Chiến Quốc đã Open những nhà tư tưởng lớn có những góp sức quan trọng cho sự tăng trưởng văn minh Trung Quốc. Trong số đó, tiêu biểu vượt trội nhất là Khổng Tử và những phe phái tư tưởng Nho gia, Mặc gia, Đạo gia, Pháp gia .
Khổng Tử ( 551 – 479 TCN ), đã chu du khắp thiên hạ và cuối đời ông đã sưu tập, chỉnh lí sách vở và lưu lại cho hậu thế 5 quyển sách gọi là Ngũ kinh gồm có : Lễ, Dịch, Thi, Xuân-Thu và Thư .
Hạt nhân tư tưởng chính trị của Khổng Tử tập trung chuyên sâu trong hai đức “ nhân ” và “ lễ ”. Theo Khổng Tử chữ “ nhân ” là lòng thương người. Muốn trở thành người có lòng nhân thì bản thân phải triển khai 5 điều là cung kính, độ lượng, giữ lời hứa, siêng năng và làm lợi cho người khác .
Ngoài ra, ông còn đề ra học thuyết “ chính danh định phận ”, khuyên mọi người phải biết xử đúng vị trí của mình trong xã hội. Học thuyết Nho gia đã tạo nên một mối quan hệ theo thứ bậc : vua-tôi, cha-con, chồng-vợ cùng 5 yếu tố : nhân, lễ, trí, nghĩa, tín. Từ ý niệm tu nhân giáo hóa, học thuyết Nho gia khởi xướng thuyết nhân lễ trên nền tảng 4 điều tu, tề, trị, bình, trong đó lấy tu thân làm gốc .
Quan điểm đạo đức của Khổng Tử có vị trí tích cực trong việc đề cao địa vị con người. Ông khuyên bọn quý tộc phải chăm sóc đến đời sống của dân, coi dân là nguồn gốc của quyền tối cao về chính trị .
Quan điểm của Khổng Tử về sau được học trò của ông viết và chỉnh lí thành bộ sách “ luận ngữ ”, trong đó khái quát một cách vừa đủ và tổng lực học thuyết của ông. Sau khi Khổng Tử mất, Nho gia phân thành 8 phái, trong đó phái Mạnh Tử và Tuân Tử theo 2 phái mạnh nhất : Mạnh Tử là người đã thừa kế đường lối Khổng Tử trong việc lý giải nguồn gốc của đạo đức để chứng tỏ rằng dùng đạo đức để quản lý là lẽ tự nhiên, hợp quy luật .

Tuân Tử là người phát huy truyền thống trung lễ của Nho gia, đề cao nhân, nghĩa, nhấn mạnh sự cần thiết của việc giáo dục trong khi coi trọng nhân nghĩa, đề cao đến hình pháp./.

Nguồn : Luật sư Online – iluatsu.com
Chia sẻ bài viết :

Source: https://mix166.vn
Category: Văn Hóa