văn hóa Sơn Vi | Cổ vật Việt Nam
Cho đến nay những nhà khảo cổ học đã phát hiện 105 khu vực của địa phận tỉnh Phú Thọ, trên 230 khu vực Sơn Vi trong cả nước. Nhiều nhất là ở tỉnh Phú Thọ 105 khu vực, Yên Bái 39 khu vực, Sơn La 22 khu vực, Lai Châu 18 khu vực, Bắc Giang 13, Lâm Đồng 2, Quảng Trị 1, … Qua những hiện vật thu được trên địa phận cả nước cũng như trong tỉnh Phú Thọ những nhà nghiên cứu xác lập rằng văn hóa Sơn Vi thuộc giai đoạn hậu kỳ đá cũ lấp vào khoảng chừng trống lịch sử vẻ vang từ sơ kỳ đá cũ lên sơ kỳ đá mới. “ Văn hóa Sơn Vi có niên đại mở đầu vào khoảng chừng 23.000 năm chấm hết vào khoảng chừng 11 Nghìn năm cách thời nay ” ( Hà VănTấn, Nguyễn Khắc Sử, Trình năng Chung, 1999 ) ;
Bạn đang đọc: văn hóa Sơn Vi | Cổ vật Việt Nam
Địa bàn phân bổ Sơn Vi khá rộng, không riêng gì ở phía Bắc mà còn ở Bắc Trung Bộ, phân bổ không đồng đều trên hai mô hình cơ bản : Loại hình hang động – mái đá phân bổ rải rác, xen kẽ ở vùng núi đá vôi Tây Bắc và Bắc Trung Bộ, ở những hang cao và đầu nguồn những con suối. Và mô hình đồi gò – thềm sông : Các khu vực Sơn Vi tập trung thành 4 vùng hay 4 nhóm lớn : Trung lưu sông Hồng ; thượng lưu sông Đà ; thượng lưu sông Lục Nam và thượng lưu sông Cả .
Từ trước đến nay những nhà khoa học đã chứng tỏ một trong những nguồn hợp hình thành văn hóa thời Hùng Vương là những văn hóa tiền Đông Sơn sau đó nhau ở lưu vực sông Hồng, với những văn hóa Phùng Nguyên, Đồng Đậu, Gò Mun, Đông Sơn. Việc phát hiện văn hóa Sơn Vi cho tất cả chúng ta biết được tổ tiên xa xăm hơn trên đất tổ Vua Hùng dựng nước .
Từ khi phát hiện ra nền văn hóa này vào năm 1968, những nhà khoa học có rất nhiều điều phải bàn như : Niên đại văn hóa Sơn Vi, địa phận cư trú, sự xuất hiện của văn hóa Sơn Vi trong mạng lưới hệ thống di chỉ thuộc khu vực Khu vực Đông Nam Á, yếu tố mảnh tước trong văn hóa Sơn Vi, dấu tích di cốt động vật hoang dã, … Ở đây trải qua bộ sưu tập này Bảo tàng Hùng Vương ra mắt với người xem về mô hình công cụ, nguyên vật liệu, vật liệu, kỹ thuật chế tác, công dụng sử dụng những công cụ của dân cư Sơn Vi đó là một trong những phương pháp trong việc xác lập mối quan hệ về bước chuyển biến từ văn hóa Sơn Vi ( hậu kỳ đá cũ ) lên văn hóa Hòa Bình ( Sơ kỳ đá mới ) .
Trong hơn một thế kỷ qua ngành khảo cổ học đã có những góp phần không nhỏ trên địa phận vùng đất tổ với những phát hiện khảo cổ : Văn hóa Sơn Vi ( cách thời nay 11 vạn năm ), Phùng Nguyên, Đồng Đậu, Gò Mun, Đông Sơn ( đến 2000 năm ). Hiện nay trong kho hiện vật Bảo tàng tỉnh Phú Thọ đang lưu giữ rất nhiều bộ sưu tập quý giá là những văn hóa sơ sử sau đó nhau tương ứng với thời kỳ Hùng Vương ở lưu vực sông Hồng và có một bộ sưu tập hiện vật có ý nghĩa giá trị lịch sử dân tộc rất là to lớn so với tiến trình lịch sử vẻ vang của dân tộc bản địa, đó chính là bộ sưu tập công cụ cuội của nền văn hóa Sơn Vi được tọa lạc trong hai tủ với số lượng hơn 40 công cụ với vừa đủ những mô hình .
Các nhà khảo cổ khẳng định chắc chắn : “ Đặc trưng điển hình nổi bật trong công cụ đá văn hóa Sơn Vi là việc sử dụng cuội sông, suối để chế tác công cụ. Đó là nguồn nguyên vật liệu tại chỗ được người xưa tuyển chọn có hình dáng khá không thay đổi so với từng mô hình và từng nhóm di vật đơn cử. ” ( Hà Văn Tấn – Nguyễn Khắc Sử – Trình Năng Chung 1999, 129 ). Về vật liệu những loại đá trong sưu tập Sơn Vi thường được xác lập dựa vào sắc tố để đoán nhận. Theo những khu công trình đã công bố đều thống nhất vật liệu được người Sơn Vi sử dụng là đá Quartzite nhiều lúc có cả đá cát kết, basalte, porphyrite, phtanite, bộ sưu tập Sơn Vi trong Bảo tàng tỉnh Phú Thọ được xác lập là đá Quartzite .
Về loại hình và kỹ thuật chế tác: Công cụ đặc trưng của loại hình văn hóa Sơn Vi được chia làm hai nhóm: công cụ cuội nguyên bao gồm chày, bàn nghiền, hòn ghè và nhóm công cụ cuội ghè đẽo. Trong các sưu tập Sơn Vi nhóm công cụ cuội nguyên rất ít, nhóm công cụ cuội ghè đẽo có số lượng nhiều và loại hình phong phú, sưu tập công cụ cuội trong Bảo tàng chủ yếu là nhóm công cụ cuội ghè đẽo bao gồm:
Xem thêm: Ai Cập cổ đại – Wikipedia tiếng Việt
Những công cụ rìa lưỡi ngang : Kích thước trung bình chiều dài từ 9 cm đến 12 cm, chiều rộng từ 7 cm đến 9 cm, lưỡi hẹp, thân dài ghè ít lớp, góc lưỡi nhỏ. Với mô hình công cụ này cho thấy đã được dân cư Sơn Vi sử dụng kỹ thuật ghè đẽo là đa phần, những loại công cụ này thường được ghè vài nhát, ghè một lớp theo hướng, có đốc cầm dài. Cũng vẫn mô hình công cụ rìa ngang nhưng thân cuội cực ngắn, ghè sát đến phần đầu hẹp viên cuội được gọi là núm cuội, khiến cho viên cuội có đốc cầm cực ngắn ( 10,5 x 6,5 cm ) .
Những công cụ rìa lưỡi dọc với lưỡi dài, thân ngắn, ghè ít hoặc nhiều lớp, góc lưỡi hẹp hoặc lớn, loại công cụ này được làm từ loại cuội bầu dục dẹt, mỏng mảnh. Kỹ thuật ghè tạo một lớp lưỡi ghè mỏng dính chạy dọc theo chiều dài của viên cuội. Kích thước chiều dài từ 11 cm đến 13 cm, chiều rộng từ 3 cm đến 6 cm .
Công cụ phần tư viên cuội được sử dụng kỹ thuật bổ cuội, chặt bẻ sau đó những loại công cụ này được sử dụng kỹ thuật ghè, đẽo tạo rìa tính năng từ cuội bổ. Kỹ thuật chặt bẻ trong Sơn Vi tạo ra công cụ phần tư viên cuội ( chiều dài từ 9 cm đến 13 cm, chiều rộng từ 5 cm đến 8 cm ), còn trong văn hóa Hòa Bình tạo công cụ rìu ngắn. Sử dụng công cụ từ cuội bổ chính là tận dụng nguồn nguyên vật liệu trong điều kiện kèm theo khan hiếm và giảm thiểu tiến trình ghè đẽo tạo rìa tính năng .
Bộ công cụ rìa lưỡi xiên tại Bảo tàng có kích cỡ ( chiều dài từ 7 cm đến 15 cm, chiều rộng từ 4,7 cm đến 12 cm ) làm từ cuội dẹt, ghè một mặt, thường cuội mỏng dính ghè ít lớp, cuội dày ghè nhiều lớp. Loại công cụ này còn được gọi là công cụ lưỡi lệch .
Ngoài ra trong bộ sưu tập này còn có những loại công cụ hai rìa, ba rìa, công cụ mũi nhọn, công cụ đa rìa, một số ít mảnh tước, vẫn sử dụng kỹ thuật ghè đẽo là hầu hết. Trong mô hình công cụ đa rìa kỹ thuật ghè được sử dụng để ghè hết một mặt lớn của vỏ cuội tự nhiên, được ghè từ một lớp đến nhiều lớp khác nhau tạo thành rìa cạnh sắc .
Như vậy trong văn hóa Sơn Vi kỹ thuật ghè đẽo được sử dụng chủ yếu trên hòn cuội tự nhiên, kết hợp với bổ cuội để tạo phần tư viên cuội làm công cụ trong điều kiện tận dụng nguyên liệu tại chỗ và kỹ thuật chặt bẻ là một thủ pháp đặc thù trong kỹ thuật Sơn Vi. Chặt bẻ là khâu thứ hai tiếp theo sau khi đã tạo ra được công cụ có rìa lưỡi. Chặt đôi công cụ rìa dọc để tạo ra được công cụ phần tư cuội, chặt đốc công cụ rìa lưỡi hẹp để tạo ra những chopper đốc ngắn và phẳng. Cũng vẫn sử dụng các kỹ thuật ấy đến văn hóa hòa Bình đã có một bước phát triển hơn tạo thành rìu đá kết hợp với kỹ thuật mài.
Về công dụng: Các loại công cụ trên được cư dân Sơn Vi sử dụng hàng ngày như những loại dụng cụ chặt, cắt, đập, giã, nghiền trên các vật dụng sử dụng trong sinh hoạt hàng ngày như rau, cỏ, thịt thú rừng,… Từ những chứng tích về văn hóa Sơn Vi ta có thể hình dung đôi nét về cuộc sống của cư dân lúc đó: họ sống trên những hang cao, đầu nguồn các con suối và đồi gò thấp, ven sông, dựa vào kinh tế săn bắt hái lượm, chưa có kinh tế sản xuất nông nghiệp, chưa biết làm đồ gốm. Tại Phú Thọ văn hóa Sơn Vi tập trung chủ yếu tại vùng ngã ba sông, đồi gò của huyện Lâm Thao, ngoài ra còn có ở vùng đồi gò dọc bờ sông Thao và sông Lô thuộc các huyện Thanh Ba, Hạ Hòa, Đoan Hùng, Cẩm Khê, Phù Ninh, Tam Nông,…
Thông qua bộ sưu tập này chúng tôi muốn trình làng đến phần đông bạn đọc về một nền văn hóa xa xôi mà Phú Thọ vinh dự, tự hào mang tên nền văn hóa đó, văn hóa Sơn Vi – Phú Thọ là một trong những TT thời đại đá cũ của Nước Ta, lấp vào khoảng chừng trống lịch sử dân tộc từ sơ kỳ đá cũ lên sơ kỳ đá mới, giúp những nhà khoa học khẳng định chắc chắn một cách chắc như đinh về nguồn gốc của con người thời kỳ tiền Hùng Vương và Hùng Vương trên vùng đất cổ của Tổ quốc .
Nguồn : http://baotanghungvuong.vn/index.php/hien-vat-dac-sac/396-suu-t-p-cong-c-cu-i-van-hoa-son-vi
Source: https://mix166.vn
Category: Văn Hóa
